Rury w domu – z jakiego materiału?

Rury to jedna z tych kwestii, na których nigdy nie powinno się oszczędzać, nawet przy mocno ograniczonych funduszach. Wymiana i naprawa rur zawsze wiąże się z bałaganem i remontem, który może wygenerować bardzo duże koszta.

Wyróżnia się trzy typy materiałów, z których wytwarza się rury: stal, miedź i plastik. Przy czym w przypadku stali mowa tu raczej o starych budynkach, w których jedynie uzupełnia się dawną instalację. W przypadku rur plastikowych – pod tym ogólnym określeniem znajdują się rury wykonane z różnych tworzyw sztucznych, takich jak: PVC (polichlorek winylu), polietylen, polipropylen i polietylen.

Rury plastikowe – jakie są ich wady i zalety?

Obecnie najczęstszym wyborem są rury plastikowe. Nic dziwnego – są bardzo łatwo dostępne, można je kupić w każdym sklepie budowlanym. Są też tanie i łatwe w transporcie, nie korodują i są dość elastyczne, by wykonać z nich standardowe instalacje, czy to wodne, czy wentylacyjne. Można wybierać także z dużej gamy kolorów, dzięki czemu znajdą lepsze zastosowanie tam, gdzie rury są widoczne (a nie schowane pod podłogą czy w ścianie).

Niestety, nie są też pozbawione wad. Po pierwsze, nie mogą być narażone na działanie wysokich temperatur, co sprawia, że nie nadają się do wykorzystania w niektórych miejscach, gdzie ta temperatura stale jest wysoka (na przykład w kotłowni). Dodatkowo plastik nie należy do najbardziej wytrzymałych materiałów. Uszkodzonych rur z plastiku nie zutylizujemy też w prosty sposób. Pomijając negatywny wpływ rur PVC na środowisko, może po prostu okazać się, że trudno się ich pozbyć, a także, że jest to kosztowne.

Niekiedy zdarza się też, że plastik wpływa na smak i zapach wody. Na rynku jednak istnieją już rury plastikowe, które mają działanie bakteriobójcze.

Rury miedziane – czy warto?

Jeżeli chodzi o zalety rur miedzianych, to przede wszystkim są bardziej trwałe niż te wykonane z tworzyw sztucznych. Są łatwiejsze do utylizacji, ponieważ miedź jest naturalnym surowcem. Miękkie miedziane rury można łatwo poddać obróbce, np. poprzez lutowanie. Dodatkowo miedź nie zmienia smaku ani zapachu wody, co sprawia, że lepiej nadaje się do instalacji wodnych. Również w instalacjach ciepłowniczych ma przewagę nad rurami z PVC, ponieważ nie szkodzą jej wysokie temperatury.

Minusy? Przede wszystkim wysoka cena – rury miedziane są nawet kilkukrotnie droższe niż plastikowe. W kontekście budowy całego domu może mieć to ogromne przełożenie na ogólne koszty budowy. Co więcej, miedź może korodować w połączeniu z aluminium, trzeba więc wziąć to pod uwagę i nie łączyć ze sobą tych dwóch materiałów.

Rury plastikowe a rury miedziane

Rury miedziane i plastikowe warto porównać ze sobą pod względem kompensacji, czyli rozszerzania się pod wpływem ciepła. Dawniej używano stali, która niemal nie rozszerza się pod wpływem ciepła – w instalacji domowej właściwie nie trzeba było tego uwzględniać. Rury miedziane nie mają dużej kompensacji i utrzymuje się ona na poziomie około 1,5 raza większej niż stal. W przypadku rur z tworzyw sztucznych sytuacja jest bardziej skomplikowana, ponieważ różne polimery będą zachowywać się inaczej. Można jednak powiedzieć, że rury z plastiku rozszerzają się średnio 10 razy mocniej niż stal. Niższy wskaźnik uzyskamy, montując rury sztuczne wielowarstwowe z wkładką z aluminium.

Instalacja wodna – jakie rury wybrać?

Znając już ogólne zalety rur plastikowych i miedzianych, można zastanowić się, które okażą się lepsze konkretnie w instalacji wodnej. Pierwszym krokiem powinno być zbadanie wody. Woda kwaśna (o pH poniżej 7) będzie prowadziła do korodowania rur miedzianych, a przy okazji będzie miała nadmiar jonów miedzi. Również woda o bardzo mocnym odczynie zasadowym jest niewłaściwa dla miedzianych rur i będzie powodować ich szybsze niszczenie. W takiej sytuacji trzeba będzie wybrać rury plastikowe. Jednak rury z PVC czy polietylenu nie nadają się do transportowania wody ciepłej – choć sprawdzają się w przypadku wody zimnej, a nawet nie zniszczą się, jeżeli woda w nich zamarznie. Jeżeli chcesz wybrać rury z tworzywa sztucznego do transportu wody ciepłej, musisz wybrać specjalny typ PVC – CPVC, który poradzi sobie z wysoką temperaturą.

Oba typy rur można łączyć w różne sposoby – szczególnie szeroki wybór mamy w przypadku rur miedzianych. W obu wypadkach można wybrać metody odpowiednie dla domowych złotych rączek, które nie wymagają posiadania specjalistycznych narzędzi ani umiejętności.

Rury do ogrzewania i wentylacji w domu

Drugi główny typ rur do instalacji w domu to rury doprowadzające ciepłe powietrze do pomieszczeń oraz pozwalające na wentylację pomieszczeń. Również tutaj możemy wybierać spośród rur miedzianych, plastikowych i stalowych (jest to jednak rozwiązanie uchodzące za przestarzałe).

Niezależnie, na jaki typ się zdecydujemy, rury te muszą spełniać dwa podstawowe warunki: być szczelne, czyli nie przepuszczać tlenu (antydyfuzyjne), a także być odporne na bardzo wysokie temperatury. Ten ostatni warunek musi być spełniony zarówno w trakcie normalnej eksploatacji, jak i wtedy, gdy dojdzie do przegrzania kotła. Metal (czyli w tym przypadku miedź) jest naturalną i całkowitą barierą dla gazów, a także znakomicie znosi temperaturę 100 stopni Celsjusza, a to maksimum, jakie może osiągnąć woda. Rury z tworzyw sztucznych muszą być specjalnie zabezpieczone, aby móc spełnić te warunki, a i wtedy ich wytrzymałość jest na poziomie 95 stopni Celsjusza. Rury sztuczne muszą być zaopatrzone też we wkładkę z aluminium, która nie tylko uchroni plastik przed rozciąganiem się w kontakcie z wysoką temperaturą, ale także zapewni powłokę antydyfuzyjną.

A co z ogrzewaniem podłogowym? Tutaj należy wybrać rury miękkie, ze względu na specjalny sposób układania rur w wężownicę. Chodzi o to, by w instalacji pojawiało się jak najmniej złączeń, ponieważ właśnie w tych miejscach najłatwiej o uszkodzenia. Ponadto, bardzo ważna jest szczelność i długa żywotność tych rur.

Łazienka a rury – modna aranżacja?

Zajmując się aranżacją łazienki w domu, warto pomyśleć o tym, że rury nie zawsze muszą być nieprzyjemne dla oka. Ukrywanie rur jest często uznawane za konieczność, biorąc pod uwagę nieestetyczny efekt w nowoczesnych wnętrzach. Szukając eleganckiego rozwiązania, na pewno pozytywnie zaskoczą nas m.in. żeliwne rury stylizowane na vintage.

Pamiętajmy, że zabudowanie rur zmniejsza dostępną przestrzeń, a cały projekt jest raczej kosztowny. Również podczas awarii będzie trudniej zareagować. Jeżeli mamy taką możliwość, na pewno warto uczynić estetyczne i eleganckie rury częścią aranżacji wnętrza.

Rury PE, PEX czy PP-R? Porównanie

PE to skrót od polietylenu. Rury PE są trwałe i szybkie w instalacji. Cechuje je też odporność na ścieranie. Nie pękną przy ujemnych temperaturach i nie atakują ich gryzonie. Najczęściej używa się ich w sieciach i przyłączach wodociągowych.

Jak wygląda sytuacja przy rurar PEX? PEX to polietylen sieciowany o podwyższonej odporności. Wytrzymuje wysoką temperaturę (95°C), nawet przy ciągłej pracy. Rury są elastyczne, ciągliwe i odporne na uszkodzenia wywołane naprężeniem. Mogą być stosowane na zewnątrz domu oraz w istalacjach odpornych na zamarzanie. Rury z tego materiału są szczególnie polecane do przesyłu wody pitnej, ponieważ są nietoksyczne, wolne od jonów oraz metali ciężkich. Ich żywotność to około 50 lat.

Natomiast odmiana PP-R znalazła szerokie zastosowanie w instalacjach wodnych. Rury z PP mogą być stabilizowane cieplnie, wtedy możemy ich używać do instalacji przesyłającej ciepłą wodę. Są też odporne na działanie niskich temperatur, temperatury nawet -40°C nie powinny stanowić dla nich problemu.

Rury do domu – podsumowanie

Jakie więc rury wybrać? Na to nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Niektórzy zatrudnieni fachowcy będą specjalizować się w jednych rozwiązaniach, inni – polecać całkiem różne. Warto mieć na uwadze, że jeżeli na planie domu zaprojektowano rury jednego typu, to nie można tak łatwo zmienić ich na inny materiał. Nawet zachowując taką samą średnicę, ale zmieniając np. typ tworzywa sztucznego, można doprowadzić do problemów i uszkodzeń.