Dom z drewna: materiały i budowa domu drewnianego

Budownictwo drewniane w Polsce - historia i perspektywy

Domy drewniane w Polsce są wybierane coraz częściej. Wśród powodów stojących za tym trendem znajduje się przynajmniej kilka argumentów. Inwestorów najczęściej przekonuje fakt, że domy drewniane buduje się szybciej (do domu w technologii drewnianej można zazwyczaj wprowadzić się już w ciągu kilku miesięcy od startu budowy), a we wnętrzach takich budynków panuje zdrowy mikroklimat. Dodatkowo domy drewniane są ekologiczne i energooszczędne (nowoczesne technologie pozwalają na spełnienie wysokich wymogów prawa budowlanego w kwestii zapewnienia odpowiedniej izolacyjności cieplnej). Obecnie uchodzą również za trwałe - ich żywotność ocenia się na ok. 100 lat lub więcej, a odporność ogniowa jest porównywalna do technologii tradycyjnej.

Historia budownictwa drewnianego w Polsce...

W Polsce przez wieki budowano głównie domy drewniane, natomiast w okresie PRL-u trend zmienił się na przewagę domów murowanych, które wydawały się trwalsze. Kolejny zwrot akcji odnotowaliśmy po zmianie ustroju społeczno-gospodarczego, kiedy to w latach 90. pojawiły się domy drewniane w typie kanadyjczyków. Niestety, wiele z nich zrealizowali wykonawcy nie mający doświadczenia w budowie domów w takiej technologii, ani nie posiadający odpowiedniej wiedzy, czego wynikiem było korzystanie przez nich ze słabej jakości materiałów oraz wykonawstwie często niezgodnym ze sztuką budowlaną. Nieprawidłowo zbudowane domy z drewna nie spełniały w efekcie podstawowych funkcji: wychładzały się, nie izolowały akustycznie, a nawet gniły. Stąd właśnie wynika niekorzystna opinia na temat domów drewnianych w Polsce. Warto przełamać ten osąd w świetle nowych technologii i wysokiego poziomu świadomości firm specjalizujących się w budowie domów w technologii drewnianej. W kraju funkcjonuje wiele świetnych firm doskonale realizujących domy z drewna, zajmujących się czy to produkcją, czy budową (lub wszystkimi etapami powstawania domu drewnianego). Dla zobrazowania rozwoju budownictwa drewnianego w Polsce można nadmienić, że w naszym kraju obecnie budową czy produkcją domów drewnianych (z bali, szkieletowych, prefabrykowanych) zajmuje się około 800 firm.

Budownictwo drewniane całoroczne jako stymulator rozwoju rynku mieszkaniowego w Polsce?

Jak informuje w swoim raporcie Polska Izba Gospodarcza Przemysłu Drzewnego, przemysł tartaczny ma w Polsce ogromne znaczenie dla rozwoju budownictwa, zwłaszcza drewnianego. Tego typu technologia może być bowiem (zdaniem autorów raportu) odpowiedzią na wiele aktualnych problemów związanych z paradygmatem zrównoważonego rozwoju, gdzie priorytetem jest balans między aspektami społecznymi i środowiskowymi w rozwoju gospodarczym kraju. Za tezą tą przemawia przynajmniej kilka cech wynikających z budownictwa drewnianego, takich jak krótki czas budowy, energooszczędność, niski stopień emisyjności, pozytywny wpływ na zdrowie mieszkańców, przyjazność dla środowiska naturalnego, trwałość konstrukcji i możliwości łatwej modernizacji czy przebudowy.

Jak zaznaczono w przywołanym raporcie, ekobudownictwo (za takie zostało uznane budownictwo drewniane) ma być w Polsce w nadchodzących latach jednym z najważniejszych stymulatorów rozwoju mieszkalnictwa i stanowić element sektora strategicznego dla rozwoju polskiej gospodarki. Jak wskazują eksperci, technologie pozwalające na szybkie wznoszenie budynków drewnianych (w tym wielopiętrowych) mają pozwolić redukcję deficytu mieszkaniowego w Polsce do 2030 roku.

Popularność domów drewnianych całorocznych w Polsce

W Polsce stawianych jest rocznie ok. 5000 domów z drewna. Jest to ok. 6-7% oddawanych w ciągu roku w Polsce do użytku budynków jednorodzinnych. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2019 roku zostało w Polsce wybudowanych 708 domów drewnianych, w 2020 roku - 905 domów tej technologii, rok później 1160. Kolejne lata to również wzrost. W 2022 roku zrealizowano w Polsce 1261 domów z drewna. W 2023 roku wybudowano natomiast 1303 domów w technologii drewnianej. Dane za rok 2024 nie są jeszcze dostępne, jednak jak pokazuje tendencja, prawdopodobnie ostatni rok również przyniósł wzrost popularności domów drewnianych.

Co ciekawe, popyt na domy z drewna produkowane w Polsce staje się coraz większy wśród odbiorców zagranicznych. Aż 4000 domów z drewna rocznie stawia się poza granicami Polski.

Jeśli chodzi natomiast o porównanie popularności budownictwa drewnianego w Polsce w stosunku do innych krajów w Europie, jesteśmy niestety nadal w tyle. W czołówce znajdują się Niemcy, Wielka Brytania, Austria i Skandynawia. W Austrii np. wznosi się mniej więcej co trzeci dom jednorodzinny. W krajach skandynawskich natomiast nawet 2/3 wszystkich domów stanowią domy z drewna.

Budowa domu z drewna: wybór drewna i wymagane właściwości

To, z jakiego drewna zostanie zbudowany dom i tym samym jaka będzie trwałość materiałów, decydują odpowiednie przepisy i wymagania prawne. Wstępem do nich jest art. 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. W 1975 roku Komisja Wspólnoty Europejskiej przyjęła program regulujący działania w obrębie budownictwa, a w 1989 roku państwa członkowskie UE oraz EFTA przeniosły opracowanie i publikację tzw. Eurokodów do CEN (Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego). Od tego czasu wszystkie kody publikowane przez CEN stanowią normy europejskie (EN). Eurokody związane są z postanowienia dyrektyw czy decyzji, które dotyczą norm budowlanych. Przykładem jest dyrektywa Rady 89/106/EWG, dotycząca wyrobów budowlanych. Szczegółowo opisuje ona wymagania dla stosowanych materiałów budowlanych oraz wytyczne bezpiecznego projektowania. Zgodnie z załącznikami do dyrektywy, budynki muszą być tak zaprojektowane i zrealizowane, aby nie dochodziło do odkształceń, uszkodzeń czy zawalenia się obiektu lub części. Dotyczy to również konstrukcji drewnianych, które muszą mieć odpowiednią wytrzymałość. A o niej decyduje m.in. zastosowane drewno, które - zgodnie z normami - musi spełnić wymagania, takie jak:

wilgotność nieprzekraczająca 18% (w konstrukcjach chronionych przed zawilgoceniem) lub 23% (w konstrukcjach na otwartym powietrzu) - reguluje to PN EN 1995-1-1: 2010III załącznik NA.8.1;
wytrzymałość określoną w normie PN-EN 338: 2016-06 IV;
wymiary określone w normie PN-EN 336: 2013-12V;
sortowanie - dopuszczalne jest sortowanie metodą wizualną lub maszynową (PN-EN 14081-1+A1: 2019-11VI);
impregnację zgodną z normą PN-EN 335: 2013-07VII;
zastosowanie drewna litego i materiałów drewnopodobnych zgodnie z normą PN-EN 460: 1997VIII.

Każda konstrukcja musi spełnić powyższe wymagania oraz mieć "Deklarację Własności Użytkowych Wyrobu", co reguluje rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dziennik Ustaw poz.1996, Warszawa, 6 grudnia 2019).

Jakie są konsekwencje wykorzystania wadliwego drewna przy budowie domu?

Jeśli drewno nie spełnia np. wymagań dotyczących odpowiedniej wilgotności (jej stopień przekracza normy), ma zdecydowanie niższą wytrzymałość. Dla przykładu, w przypadku drewna z wilgotnością na poziomie 30% spada jego wytrzymałość aż o 50% w porównaniu z drewnem o wilgotności do 18%. Z czasem tego typu drewno będzie pękać, wypaczać się, obniżać wytrzymałość i stabilność całej konstrukcji. Jeśli wilgotne drewno zostało użyte do domu z poddaszem użytkowym, efektem może być powstawanie pęknięć w płytach gipsowo-kartonowych czy uszkodzenie izolacji.

Jeśli chodzi z kolei o zastosowanie drewna o niższej wytrzymałości niż tej określonej w normach, może dojść do zniszczenia konstrukcji. Natomiast nieprawidłowy proces impregnacji spowoduje, że budynek nie będzie dobrze chroniony przed grzybami, owadami czy ewentualnym pożarem.

Jaki rodzaj drewna jest najlepszy do budowy domu?

Poza wyżej opisanymi cechami niezwykle istotna jest jakość budulca wynikająca z rodzaju drewna. W przypadku domów z drewna zwykle wykorzystuje się drewno sosnowe, gdyż ma ono dobre parametry użytkowe. Jest trwałe, odporne na zginanie i sprężyste. Niekiedy stosuje się drewno ze świerku, jodły czy modrzewia, natomiast są to zdecydowanie mniej popularne materiały. Istotne jest, aby drewno było czterostronnie strugane oraz suszone komorowo w temperaturze 60°C. Drewno konstrukcyjne może być ponadto lite lub klejone (większą wytrzymałość wykazuje drewno klejone, gdyż nie paczy się tak, jak lite - ale powinno mieć wilgotność do 12%).

Dom z drewna: jak przebiega budowa?

W Polsce stosowane są głównie 3 technologie budownictwa drewnianego: domy drewniane szkieletowe, domy z prefabrykatów, domy z bali.

Szkieletowy dom z drewna

Domy szkieletowe (zamienna nazwa "domy kanadyjskie", "domy niemieckie", "domy szwedzkie") charakteryzują się konstrukcją drewnianego szkieletu. Aby taki budynek powstał, należy na działce przygotować fundamenty - wystarczą tutaj ławy fundamentowe. Następnie budowane i izolowane są ściany (izolacja termiczna i akustyczna z wełny, celulozy lub pianki PUR oraz folia paroizolacyjna od wewnątrz, a od zewnątrz - folia paroprzepuszczalna). Kolejny etap to montaż belek stropowych, których poszyciem będą płyty drewnopodobne. Jeśli chodzi o ściany działowe, zwykle stawia się jak nośne, ale mogą być od nich cieńsze. Konstrukcja domu szkieletowego musi być wzmocniona poszyciem z wodoodpornych płyt drewnopodobnych lub cementowo-włóknowych po zewnętrznej stronie. W środku natomiast zwykle stosuje się płyty kartonowo-gipsowe.

Największą zaletę szkieletowych domów z drewna jest szybkość budowy i możliwość prowadzenia robót także zimą. Ponadto taki dom może stanąć nawet na gruntach o małej nośności. Wadą z kolei jest niska zdolność ścian do magazynowania ciepła, przez co szybciej się wychładzają w zimie, a latem szybciej nagrzewają.

Drewniany dom z bali

Domy z bali w technologii zrębowej/wieńcowej budowane są od czasów prehistorycznych. W Polsce jest ona wciąż popularna głównie w regionach o bogatych tradycjach ciesielskich (np. na Podhalu). Dom tego typu powstaje z układanych na sobie wieńców z belek (a w narożnikach łączonych na zakładkę na tzw. zamki). Tego typu ścian z zewnątrz nie trzeba dodatkowo wykańczać, gdyż są bardzo atrakcyjne. Od środka natomiast można zastosować karton-gipsy lub pozostawić surową konstrukcję. Jeśli zdecydujemy się na płyty kartonowo-gipsowe należy pamiętać, że drewno pracuje i ułożenie płyt zbyt szybko może powodować pękanie łączeń.

Bale wykorzystywane do budowy domów powinny mieć grubość niemal 80 cm (bal prostokątny) lub 90 cm (bal okrągły) - co wynika z konieczności spełniania wymagań dla współczynnika przenikania ciepła U dla ścian zgodnego z WT 2021 (powinien wynosić nie więcej niż 0,20 W/(m2·K)). Budowa z tak grubych bali niestety generowałaby zbyt wiele problemów konstrukcyjnych i ekonomicznych, dlatego aby sprostać przepisom, ściany domów z bali obecnie stawia się jako warstwowe. Wówczas między zewnętrzną a wewnętrzną warstwę tzw. półbali (grubość do 10 cm) należy zastosować izolację termiczną. Ocieplenie należy ponadto osłonić od zewnątrz za pomocą folii paroprzepuszczalnej, natomiast od środka - paroszczelnej.

Prefabrykowany dom z drewna

To najszybsza technologia budowy domu drewnianego. Dom gotowy z drewna to dom szkieletowy. Ściany, stropy i wszelkie inne elementy (poza fundamentami) przygotowywane są w fabryce, a na placu budowy odbywa się jedynie ich montaż. W ramach technologii prefabrykowanej rozróżnia się prefabrykację otwartą i pełną. Otwarta polega na wytworzeniu w fabryce drewnianego szkieletu ścian i stropu wraz z zewnętrznym poszyciem. Wówczas instalacje, stolarkę czy izolację montuje się na placu budowy. Z kolei w przypadku prefabrykacji pełnej, na budowę zostają dostarczane gotowe elementy - czyli np. wykończone elewacją ściany (a od środka płytami g-k i wypełnione termoizolacją). Stolarka jest wówczas również zamontowana, a instalacje - rozprowadzone (wystarczy je połączyć).

Ile kosztuje dom drewniany?

Wg danych portalu Segme, średni koszt budowy domu drewnianego o powierzchni do 100 m2 wynosi 250-350 tys. zł (dane za 2024 rok). Należy jednak podkreślić, że ostateczna cena uzależniona jest od szeregu elementów, w tym technologii, wykończenia, jakości drewna. Najdroższe będą domy prefabrykowane, natomiast ze względu na najkrótszy czas realizacji, inwestycja może być całkiem opłacalna, jeśli na rynku występuje tendencja wzrostowa w przypadku cen robocizny. Aby uzyskać szczegółową i najbardziej aktualną wycenę domu z drewna, najlepiej skorzystać z oferty firm zajmujących się budową tego typu konstrukcji.

FAQ Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Poniżej postaramy się odpowiedzieć na najczęstsze pytania. W przypadku dodatkowych wątpliwości, zachęcamy do komentowania artykułu. A jeśli poszukują Państwo gotowego projektu domu drewnianego, zapraszamy do naszej oferty: https://www.tooba.pl/projekty-domow-drewnianych.

Dlaczego warto wybudować dom z drewna?

Domy drewniane są ekologiczne, szybkie w budowie, energooszczędne, ekologiczne, zapewniające pozytywny mikroklimat we wnętrzach. Są ponadto trwałe i łatwe w przebudowie.

Ile kosztuje dom z drewna w Polsce?

Budowa domu z drewna o pow. 100 m2 generuje koszty na poziomie 250-350 tys. zł, w zależności od zastosowanego wykończenia, technologii i materiałów. Ceny jednak są zmienne i aby uzyskać wiarygodną wycenę, najlepiej uzyskać oferty bezpośrednio od firm zajmujących się budową domów drewnianych.

Jakie drewno należy zastosować do budowy domu?

Należy wybierać materiały spełniające europejskie normy dotyczące wilgotności, wytrzymałości, procesu suszenia, impregnacji, obróbki. Drewno musi być trwałe, odporne na zginanie, o niskiej wilgotności i wykazujące dobrą odporność na ogień czy szkodniki. Najczęściej stosuje się drewno sosnowe czterostronnie strugane i suszone komorowo.

Zamów BEZPŁATNĄ konsultację z architektem!

Dziękujemy!