Czym jest wykusz? 

Wykusz to część budynku wystająca z elewacji, nadwieszona powyżej parteru (nie jest osadzona zatem na fundamencie), podobnie jak balkon. Od standardowego balkonu różni się jednak tym, że jest całkowicie zabudowany i stanowi spójną całość z pomieszczeniem, w którym się znajduje. Obecnie wykusz w domach jednorodzinnych zazwyczaj ma kształt prostokąta, lecz nie jest to jedyna opcja – ciekawie prezentują się również wykusze w formie półkola czy kształtu wielokąta. Zdecydowanie wykusz jest formą architektoniczną wpływającą korzystnie na wnętrze domu. Czy jednak warto dobudować wykusz do istniejącej konstrukcji budynku lub wybrać gotowy projekt nowego domu uwzględniający tego typu element? Sprawdzamy.

Czym różni się wykusz od ryzalitu? Wykusz i ryzalit to często mylone ze sobą pojęcia. Wykusz okienny to niewielkie fragmenty ściany, wysunięte w zewnętrzną stronę, służące jako dodatkowe źródło światła oraz powiększenie przestrzeni wnętrza. Ryzalit natomiast stanowi integralną część kształtu budynku i często stosowany jest w roli podkreślenia konstrukcji domu. Wykusz, w przeciwieństwie do ryzalitu, ma zarówno funkcję estetyczną, jak i praktyczną. Ryzalit natomiast projektowany jest głównie jako element budynku urozmaicający jego architekturę oraz proporcje domu.

Jak skonstruowany jest wykusz?

Konstrukcja wykuszu jest połączona z bryłą budynku (elementami nośnymi budynku): jej podstawą mogą być słupki lub płyty z dodatkowym zbrojeniem, umocowane w ścianie nośnej budynku lub w stropie (nie na fundamencie). Ściany wykuszu często wykonuje się z tego samego materiału, z którego budujemy dom, czyli np. z pustaków lub cegieł. Jednak niektóre projekty zakładają całkowite przeszklenie tego elementu – w takim wypadku montuje się szkielet drewniany, aluminiowy czy żelbetowy, na którym osadzone są okna wykuszowe. Należy wtedy szczególnie zadbać o stabilność stropów wykuszu, które powinny pełnić funkcję wsporników, tak aby słupki pomiędzy oknami nie musiały stanowić części nośnej budynku.

Przeszklony wykusz bez wątpienia będzie wyjątkową ozdobą domu zarówno z zewnątrz, jak i wnętrza budynku – doda bryle lekkości i oryginalności, a poza tym zapewni lepsze doświetlenie pomieszczeń. Wykusze zdecydowanie efektownie urozmaicają płaszczyznę elewacji. Decydując się na taką opcję, należy jednak wziąć pod uwagę jakość i parametry okien, aby uniknąć niepotrzebnych strat ciepła (niestety źle zrealizowany wykusz może powodować problemy z równomiernym ogrzaniem budynku).  

Jeżeli natomiast wykusz jest częściowo zabudowany, a okna są montowane na wysokości ok. 50 cm nad podłogą, musimy również zadbać o izolację termiczną jego ścian. Najczęściej używa się tu polistyrenu lub wełny mineralnej. Dodatkowo możemy uszczelnić miejsca styków przy pomocy pianki poliuretanowej.

Jak ocieplić wykusz?

Wykusz to element składający się w przeważającej części z okien oraz stanowiący formę architektoniczną wystającą poza obrys budynku, dlatego też warto przemyśleć kwestię jego ocieplenia. Tutaj kluczową rolę odgrywa przede wszystkim termoizolacja stropów wykuszu – najczęściej stosuje się polistyren ekstrudowany lub wełnę mineralną. Co więcej, ważny jest również sposób ułożenia materiałów izolacyjnych. Zaleca się, by układać dwie warstwy na tak zwaną zakładkę, aby wyeliminować nieszczelności na stykach.

Warto wspomnieć o tym, że w kwestii utrzymania ciepła w pomieszczeniu, jakim jest wykusz, ważny jest także wybór okien o odpowiednich parametrach izolacyjnych z uwagi na to, że lekkość konstrukcji wykuszu uzyskuje się najczęściej poprzez wykonanie ścian (słupków pomiędzy oknami) z żelbetu lub z drewna.

Jakie są zalety domu z wykuszem? Korzyści dla elewacji budynku oraz wnętrz

Planując budowę domu, warto zwrócić uwagę nie tylko na ogólny kształt bryły domu, powierzchnię, układ pomieszczeń i funkcjonalność, ale także na detale. Tak jak wspomnieliśmy wyżej, jednym z elementów architektonicznych, które w dyskretny, a zarazem wyraźny sposób podkreślają nietuzinkowy charakter fasady budynku, jest wykusz. Czy opłaca się zainwestować w takie rozwiązanie? Aby się o tym przekonać, musimy rozważyć wszystkie za i przeciw, uwzględniając indywidualne preferencje.

Plusy posiadania wykuszu można podzielić na 2 grupy: walory estetyczne i użytkowe. Prościej mówiąc, taki element w projekcie domu może łączyć w sobie przyjemne z pożytecznym. Jakie są zatem zalety domu z wykuszem?

Urozmaicenie estetyki budynku i niebanalny sznyt

Wykusz stanowi oryginalną ozdobę elewacji domu – nawet prosta bryła może w ten sposób zyskać unikalny charakter. Niezwykle ważna jest przy tym spójność projektu: wykusz jest integralną częścią domu i musi idealnie wkomponowywać się w styl architektoniczny całości; w przeciwnym wypadku efekt może okazać się dość karykaturalny. Najbardziej naturalnie prezentuje się w projektach utrzymanych w architekturze pałacowej. W nowoczesnym wydaniu może jednak świetnie wkomponować się w nowoczesny styl, o ile mamy do czynienia z prostą bryłą budynku. Wykusz wystający z bryły budynku świetnie wpisze się w elewację, która wymaga urozmaicenia - gdzie szerokość domu jest spora, a na danej ścianie budynku nie występuje zbyt wiele elementów dodatkowych. Wykusz pozwala także podkreślić styl architektoniczny - np. wykusze wielościenne doskonale prezentują się w projektach budynków w estetyce klasycznej. Warto przy tym wspomnieć, że wykusz to forma architektoniczna o ponadczasowym charakterze, dlatego jest stosowany także w projektach bardzo nowoczesnych domów (wówczas ma postać np. samych okien i stanowi nowoczesne przeszklenie części budynku). 

Więcej naturalnego światła

Wykusz, dzięki wysunięciu poza płaszczyznę elewacji, stwarza znakomite pole do popisu dla światła słonecznego, które może wpadać do wnętrza z kilku stron, a co za tym idzie – pomieszczenie przez większą część dnia będzie dobrze nasłonecznione. Wiele zależy w tym wypadku od wielkości okien. Najpełniejszy efekt uzyskamy, jeśli ściany wykuszu będą całkowicie przeszklone lub gdy okna będą zajmowały przynajmniej około ¾ wysokości ścian. Odpowiednie rozmieszczenie okien i usytuowanie wykuszu sprawi, że może on stać się idealnym miejscem na przechowywanie wymagających roślin, które najlepiej czują się w pełnym słońcu. Poza tym światło wnikające do domu z różnych kierunków, pod różnymi kątami, daje niesamowite wrażenie estetyczne, można by wręcz stwierdzić, że w pewnym sensie dopełnia wystrój pomieszczenia. Warto również pamiętać o tym, że zwiększony dostęp naturalnego światła dziennego do wnętrza wiąże się z mniejszym zużyciem światła sztucznego, a więc i z niższymi rachunkami za prąd.

Punkt widokowy

Jednym z pierwotnych zastosowań wykuszu, w architekturze Bliskiego Wschodu, była funkcja obronna. Element wysunięty przed elewację pozwalał na obserwację okolicy i skuteczną obronę przed zbliżającym się nieprzyjacielem. Dziś wykusz wyposażony w duże okna może posłużyć nam jako doskonałe miejsce do podziwiania widoku. Takie rozwiązanie sprawdzi się w przypadku, gdy rzeczywiście przed (lub za) naszym domem rozciąga się miły dla oka krajobraz – szczególnie uprzywilejowani w tym zakresie są zatem właściciele działek w pobliżu lasu, parku czy jeziora lub innego akwenu. Jeżeli nie mamy takich możliwości – zawsze możemy urządzić własny ogród w taki sposób, by patrzenie na niego sprawiało nam niekłamaną przyjemność o każdej porze roku. Oprócz „pejzażu horyzontalnego” z wykuszu możemy również obserwować kosmiczny krajobraz, umieszczając pod oknem teleskop. W takiej sytuacji świetną opcją będzie przeszklony dach wykuszu, który ułatwi nam patrzenie na gwiazdy nawet gołym okiem.

Większa powierzchnia użytkowa

Wykusz powiększa powierzchnię pomieszczenia na 2 sposoby: realnie i optycznie. Wiele zależy tu oczywiście od wymiarów tego elementu. Możemy wybrać projekt domu, w którym wykusz będzie niemalże osobnym, dodatkowym pomieszczeniem - dzięki czemu zwiększy się funkcjonalność budynku. Wykusz doskonale nadaje się na jadalnię (pięknie będzie się w nim prezentował stół z krzesłami, a przy tym nie będzie zabierał powierzchni salonu) czy domowe biuro. Jednak nawet gdy mamy do czynienia z niewielką wnęką, całe pomieszczenie i tak wydaje się znacznie większe dzięki dużym oknom. Poza tym nawet mały wykusz można zaaranżować w kreatywny sposób. I to prowadzi nas do następnego waloru...

Wiele możliwości zagospodarowania i aranżacji

Pomysłowość ludzka nie zna granic, a wykusz jest przestrzenią o dużym wnętrzarskim potencjale. Możemy urządzić w nim jadalnię lub kuchnię, kącik do czytania lub po prostu do relaksu. Jeżeli chcemy podkreślić odrębność wykuszu i pozostałej części pomieszczenia, stworzyć dwie wyróżniające się strefy, dobrym rozwiązaniem będzie zastosowanie różnych kolorów lub odcieni farby na ścianę. Może to być zarówno różnica jednego tonu, jak i intensywny kontrast, dzięki któremu wykusz od razu będzie przyciągał wzrok. Wykusz wpływa zdecydowanie pozytywnie na wnętrze domu, zwłaszcza że stanowi integralną część budynku i poszerza możliwości aranżacja. 

Wady posiadania wykuszu w domu

Jak właściwie każde rozwiązanie, tak i wykusz jest elementem mającym zalety i wady. Mimo wielu pozytywów, wykusz ma też swoje słabsze strony, o których nie należy zapominać, jeżeli rozważamy wybór takiego rozwiązania. Większość niedogodności wiąże się z samą budową domu.

Decydując się na projekt domu z wykuszem, musimy mieć świadomość wyższych kosztów inwestycji niż w przypadku standardowej, prostej bryły. Będziemy potrzebować więcej materiałów budowlanych i termoizolacyjnych; potrzebne będą również odpowiednio dopasowane okna. Więcej zapłacimy również za robociznę. Poza tym dom z wykuszem to również bardziej skomplikowana konstrukcja, w związku z czym wzrasta ryzyko popełnienia błędów wykonawczych. Potrzebna będzie zatem naprawdę fachowa ekipa budowlana, z doświadczeniem w tego typu konstrukcjach.

Drugą ważną kwestią jest izolacja cieplna wykuszu. Oczywiście przy dzisiejszych technologiach i dostępności materiałów izolacyjnych możemy ocieplić go w taki sposób, by nie generował dużych kosztów ogrzewania. Jednak wymaga to dodatkowego nakładu pracy i przede wszystkim gruntownego przemyślenia rodzaju termoizolacji. Do ubytku ciepła mogą również przyczyniać się duże okna w wykuszu – dlatego warto zwrócić uwagę na ich parametry izolacyjne, pamiętając o niskim współczynniku przenikania ciepła. Oprócz strat ciepła duże przeszklenie wykuszu ma również drugą stronę medalu: przegrzewanie pomieszczenia. Jeżeli pokój z wykuszem jest usytuowane od południa, będzie bardzo dobrze oświetlone promieniami słonecznymi praktycznie przez cały dzień. W upalne letnie dni może to powodować dyskomfort. W takiej sytuacji możemy zainwestować w dobrej jakości rolety lub zasłony oraz w klimatyzację.

Zastanawiając się nad budową domu z wykuszem, trzeba także wziąć pod uwagę rozmiar działki budowlanej – na niewielkiej lub wąskiej działce dom z wykuszem może nie prezentować się aż tak atrakcyjnie, jakbyśmy chcieli.

Jak zaaranżować wykusz? Pomysły na wykusz w salonie, jadalni, biurze

Wykusz stwarza wiele możliwości aranżacyjnych, przy czym warto podkreślić, że zagospodarowanie jego przestrzeni przede wszystkim zależne jest od rozmiarów.

Aranżacja jadalni w wykuszu

W wykuszu najczęściej projektuje jasną jadalnię. Bezpośrednio pod oknem warto umieścić na przykład niewysokie szafki, w których będziemy przechowywać naczynia, sztućce czy inne kuchenne gadżety. Najważniejszym elementem w jadalni będzie oczywiście stół wraz z krzesłami. Współcześnie na rynku dostępne są między innymi modele: z blatem prostokątnym, z blatem kwadratowym, z blatem okrągłym, z blatem rozsuwanym. Wybierając stół, powinniśmy przede wszystkim odpowiedzieć sobie na dwa pytania:

• Jaka liczba domowników będzie korzystać ze stołu w jadalni na co dzień?
• Czy zamierzamy organizować przyjęcia, spotkania rodzinne itp.?

Wielkość stołu dostosowujemy do: wielkości wykuszu, do jego bryły, liczby domowników i przewidywanej liczby gości (jeżeli planujemy dość często organizować przyjęcia w domu). W wykuszu prócz miejsca na stół musi znaleźć się również miejsce na krzesła – odgórnie przyjmuje się, że umieszczenie obok siebie (w jednym rzędzie) czterech krzeseł wymaga około 240 centymetrów wolnej przestrzeni. Co więcej, jedna osoba optymalnie potrzebuje około 60 centymetrów długości stołu, a minimalna odległość pomiędzy osobami siedzącymi przy stole naprzeciwko siebie powinna wynosić 100 centymetrów.

Poniżej przedstawiamy minimalne wymiary stołu o blacie prostokątnym w przeliczeniu na liczbę użytkowników: 

• 60 cm x 80 cm – stół dla dwóch osób;
• 80 cm x 120 cm – stół dla czterech osób;
• 80 cm x 140 cm – stół dla sześciu osób;
• 80 cm x 160 cm – stół dla ośmiu osób.

Planując zakup stołu okrągłego, pod uwagę bierze się średnicę blatu:

• stół dla dwóch osób – średnica 70 cm;
• stół dla czterech osób – średnica 80 cm;
• stół dla sześciu osób – średnica 120 cm;
• stół dla ośmiu osób – średnica 150 cm.

Nie zapominajmy również o tym, aby właściwie doświetlić stół. Możemy zamontować wiszącą lampę sufitową, ale dla urozmaicenia aranżacji dobrym pomysłem będą także niewielkie kinkiety umieszczone na dwóch przeciwległych ścianach wykuszu – przy granicy w pozostała częścią salonu.

Urządzając jadalnię w wykuszu, warto zadbać o to, aby została ona dość wyraźnie oddzielona od strefy wypoczynku w salonie, ale równocześnie, aby jej aranżacja stanowiła spójną całość z resztą pomieszczenia.

Strefa wypoczynkowa

Wykusz może funkcjonować również jako strefa wypoczynkowa. Możliwości aranżacyjne oczywiście zależne są od wymiarów wykuszu. W przypadku niedużej powierzchni możemy zamontować szeroki i mocny parapet, na którym ułożymy poduszki. Warto dokupić również niewielki stolik kawowy oraz zadbać o oświetlenie.

Jeżeli projekt domu zakłada duży wykusz, to z powodzeniem możemy umieścić w nim na przykład: sofę, fotele typu uszak, niewysoki regał, minibarek.

Domowe biuro

W przestrzeni wykuszu możemy wygospodarować osobne miejsce na domowe, dobrze doświetlone biuro, które będzie sprzyjało naszej koncentracji i efektywności w pracy. Wystarczy zakupić niewielkie biurko, ergonomiczny fotel biurowy i regał.

Kącik dla dzieci, kącik do rozwijania pasji, oranżeria

Kolejną propozycją aranżacji wykusza jest stworzenie miejsca do zabawy dla najmłodszych członków rodziny. Wystarczy, że pod oknami ustawimy na przykład: pojemniki na zabawki, skrzynie, dziecięcy stolik i krzesła, namiot tipi, suchy basen z piłeczkami, mini trampolinę wewnętrzną. Kącik zabaw w wykuszu możemy również oddzielić od salonu za pomocą kotary.

Przeszklony wykusz może funkcjonować również jako miejsce do rozwijania naszych pasji. Wystarczy, że umieścimy w nim na przykład: sztalugi, pulpit na nuty, sprzęty muzyczne, stary gramofon z płytami winylowymi, nowoczesny sprzęt hi-fi ze wzmacniaczem i głośnikami.

Wykusz to także doskonałe miejsce do stworzenia domowej oranżerii – dzięki dużym oknom rośliny będą dobrze nasłonecznione. Prócz roślin ozdobnych możemy też posadzić zioła.

Projekt domu z wykuszem – opinie

Poznaliśmy już zalety oraz wady domu z wykuszem, a także sposoby na jego aranżację. Czy wykusz to must-have w projekcie domu? Poniżej przedstawiamy zebrane opinie dotyczące tego rozwiązania.

FAQ. Najczęstsze pytania i odpowiedzi

Odpowiadamy na najczęstsze pytania zadawane przez naszych Klientów w temacie realizacji wykuszu. 

Czy wykusz może być zrealizowany na wyższym piętrze budynku?

O ile pozwala na to konstrukcja budynku, wykusz może być zrealizowany na wyższym piętrze. 

Czy wykusz powoduje utratę ciepła z wnętrza budynku?

Wykusz może powodować większą stratę ciepła z budynku, jednak nowoczesne rozwiązania i technologie pozwalają na jego realizację w zgodzie z ideą energooszczędności. Konieczne będzie zastosowanie energooszczędnych okien oraz skrupulatne docieplenie konstrukcji, zwłaszcza w miejscu styków z pozostałą częścią domu. 

 

Wykusz a ryzalit - jakie są różnice?

Zarówno wykusz, jak i ryzalit to elementy dekoracyjne. Ryzalit, podobnie jak wykusz, ma za zadanie urozmaicić bryłę budynku. Wykusz natomiast, ze względu na to że wystaje poza fasadę budynku i zwiększa powierzchnię użytkową wewnątrz domu, ma również funkcję praktyczną i wpływa na funkcjonalność domu. Wykusz daje wiele możliwości aranżacyjnych. 

Czy można dobudować wykusz do istniejącego budynku?

Tak, wykusz można dobudować do istniejącego budynku, natomiast konieczna będzie zgoda inspektora budowlanego po przeprowadzonej ekspertyzie.