Rekuperacja – co to jest?

Systemy wentylacji możemy podzielić na 2 główne rodzaje: wentylację grawitacyjną, czyli działającą na zasadzie różnicy temperatur powietrza wewnątrz budynku i na zewnątrz, oraz wentylację mechaniczną, która działa niezależnie od temperatury na zewnątrz, dzięki wspomaganiu elektrycznych wentylatorów. Odmianą wentylacji mechanicznej jest właśnie rekuperacja, czyli wentylacja z odzyskiem ciepła.

Jak działa taki system i co nam daje? Przede wszystkim mamy w domu świeże powietrze bez wychładzania pomieszczeń. Centralnym urządzeniem całej instalacji jest rekuperator z wymiennikiem ciepła. „Zużyte” powietrze jest usuwane z pomieszczenia, ale zanim zostanie odprowadzone na zewnątrz, w wymienniku odzyskiwana jest z niego sama energia cieplna, która następnie posłuży do ogrzania powietrza napływającego z zewnątrz. Dzięki filtrom powietrze jest również oczyszczane, co oczywiście korzystnie wpływa na zdrowie i samopoczucie domowników.

Rekuperacja doskonale sprawdza się w nowoczesnych domach z solidną izolacją termiczną i maksymalnie szczelnymi oknami, które nie przepuszczają powietrza. Podczas gdy okna drewniane umożliwiały jeszcze skuteczne działanie wentylacji grawitacyjnej, w przypadku okien plastikowych nie ma takiej szansy. Jedyne, co możemy zrobić, to zamontować wywietrzniki na ramach okiennych, ale i to nie zapewni nam w pełni zadowalającej cyrkulacji powietrza – w takiej sytuacji potrzebujemy mechanicznego wspomagania.

Zaletą wentylacji z odzyskiem ciepła jest komfort termiczny, wysoka jakość powietrza w domu bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne panujące na zewnątrz, optymalna wilgotność powietrza, a także obniżenie kosztów ogrzewania domu – w skali roku możemy zaoszczędzić nawet do ok. 40-50% kosztów. Poza tym taki rodzaj wentylacji znacznie ułatwia codzienne życie alergikom – dzięki filtrom napływające do domu powietrze jest oczyszczone z kurzu, pyłków i innych alergenów.

Kiedy najlepiej zamontować rekuperację?

Decyzję o zainstalowaniu rekuperacji najlepiej podjąć już na etapie wybierania projektu domu. Uwzględnienie takiego systemu w projekcie spowoduje, że montaż będzie łatwiejszy, a koszty inwestycji w rekuperację będą niższe – możemy w ten sposób zaoszczędzić co najmniej kilka tysięcy złotych, w porównaniu do wentylacji z odzyskiem ciepła instalowanej w już wybudowanym domu.

Jeżeli decydujemy się na modernizację wentylacji w starszym domu, musimy liczyć się z większymi wydatkami m.in. na przebudowę kominów czy uszczelnienie izolacji budynku. Niezależnie od tego, czy instalacja jest wykonywana na etapie budowy, czy już w istniejącym domu, w ramach remontu i modernizacji, pamiętajmy o tym, że zawsze powinien być opracowany indywidualny projekt rekuperacji, dostosowany do wymagań budynku i potrzeb domowników.

Wybór rekuperatora – na co zwrócić uwagę?

Najważniejszym czynnikiem, na który warto zwrócić uwagę przy wyborze rekuperatora, jest wymiennik ciepła. Wśród dostępnych obecnie modeli najpopularniejsze są obrotowe, krzyżowe i przeciwprądowe:

• wymiennik obrotowy – wymiana ciepła odbywa się przy pomocy walcowatego, obracającego się nieustannie wirnika. Rekuperator z takim wymiennikiem zapewni nam do ok. 80% odzysku ciepła. Jego zaletą jest to, że nie występuje skraplanie pary wodnej, dzięki czemu nie ma ryzyka zamarzania urządzenia zimą, przy bardzo niskich temperaturach. Natomiast największą wadą takiego typu wymiennika jest fakt, że może on być nie do końca szczelny, co będzie powodowało mieszanie się powietrza zużytego i świeżego;
• wymiennik krzyżowy – najtańszy model wymiennika ciepła, ale również najmniej efektywny – odzysk ciepła wynosi maksymalnie ok. 70%. Zaletą wymiennika krzyżowego jest to, że masy powietrza odprowadzanego z pomieszczenia i nawiewanego z zewnątrz są od siebie skutecznie oddzielone przy pomocy prostopadłych płyt, dzięki czemu nie ma ryzyka wymieszania. Jedną z kluczowych wad jest natomiast brak systemu antyzamarzaniowego i możliwość oszronienia wymiennika nawet przy niewielkim mrozie;
• wymiennik przeciwprądowy – bardzo wydajny (odzysk ciepła na poziomie ok. 95%) i, podobnie jak obrotowy, charakteryzuje się dużą odpornością za zamarzanie czy oszronienie. Tego rodzaju wymiennik jest zbudowany z dwóch równoległych płyt, pomiędzy którymi przepływają strumienie powietrza, dzięki czemu unikamy ryzyka mieszania się mas powietrza. Wadą jest w tym przypadku cena.

Ciekawą alternatywą jest innowacyjny wymiennik entalpiczny, którego działanie jest zbliżone do wymiennika przeciwprądowego. Różnica polega na tym, że wymiennik entalpiczny absorbuje również wilgoć z powietrza odprowadzanego z pomieszczeń, by następnie, wraz z odzyskanym ciepłem, przekazać ją do powietrza nawiewanego z zewnątrz. W ten sposób możemy zapewnić lepszy poziom wilgotności powietrza w domu, co jest bardzo korzystne zwłaszcza w sezonie grzewczym. Oprócz tego do zalet wymiennika entalpicznego możemy zaliczyć wysoki poziom odzysku ciepła (nawet do ok. 95%) oraz brak szronienia w czasie mrozów.

Wybieramy rekuperator - praktyczne wskazówki

Wybierając rekuperator, koniecznie należy również oszacować, jakiej wydajności urządzenia potrzebujemy, czyli jaka powinna być ilość świeżego powietrza doprowadzana do pomieszczeń (m³/h). Optymalna wydajność jest uzależniona zarówno od wielkości budynku, jak też od liczby domowników – standardowo powinno być to nie mniej niż 20m³/h na osobę. Poza tym w naszych obliczeniach oprócz sypialni, pokojów dziecięcych czy salonu, uwzględniamy też pomieszczenia użytkowe, takie jak kuchnia, łazienka czy pralnia z suszarnią.

Istotnym elementem systemu rekuperacji są filtry. Od ich jakości zależy czystość powietrza we wnętrzach. Pamiętajmy także o konieczności regularnej wymiany filtrów – ich cenę musimy zatem pomnożyć przez 4 (w skali roku), ponieważ mniej więcej raz na 3 miesiące będziemy musieli kupić nowy komplet.

Niemałe znaczenie ma również głośność pracy rekuperatora – tę właściwość, wyrażoną w decybelach, znajdziemy na etykiecie urządzenia. Większość nowoczesnych rekuperatorów nie generuje jednak tak dużego hałasu, by było to uciążliwe dla domowników.

Jako że wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła działa na prąd, warto również zwrócić uwagę na energochłonność rekuperatora.

Ile kosztuje rekuperacja?

Wiemy już, że rekuperacja pozwala zaoszczędzić na ogrzewaniu domu nawet do ok. 50%, oczywiście pod warunkiem, że izolacja termiczna budynku jest wykonana prawidłowo i solidnie. Jednak zanim zaczniemy oszczędzać, musimy ponieść pewne koszty. Na jakie wydatki należy się przygotować, planując zakup i montaż rekuperacji?

Ostateczny koszt inwestycji jest uzależniony od kilku czynników, takich jak model rekuperatora, rodzaj wymiennika, jakość wentylatorów i filtrów czy system automatycznego sterowania, a także metraż domu. Obecnie ceny wahają się w granicach od ok. 17 000 zł do ok. 30 000 zł (lub nawet więcej, w przypadku większej powierzchni i bardziej zaawansowanych technologicznie urządzeń) – jest to całościowy koszt instalacji: projekt + zakup + montaż (podane ceny są cenami przybliżonymi, pochodzą z ogólnodostępnych w Internecie cen i zestawień kosztów, dlatego nie stanowią oferty handlowej).

Wybierając ofertę montażu rekuperacji, warto upewnić się, czy w cenę wliczony jest projekt oraz sprawdzić referencje firmy instalacyjnej – nawet drobne błędy popełnione przy montażu mogą niekorzystnie wpływać na efektywność rekuperacji. Nie zapominajmy również o kosztach użytkowania, związanych z wymianą filtrów, przeglądem instalacji czy poborem prądu.

Cena systemu rekuperacji może dla wielu osób wydawać się zaporowa, dlatego warto poszukać możliwości dofinansowania. Jedną z takich opcji jest program „Czyste Powietrze”, w ramach którego możemy uzyskać dotację na zainstalowanie rekuperacji w istniejącym już budynku. Poza tym wydatki na taki system wentylacyjny możemy również odliczyć od podatku, w formie ulgi termomodernizacyjnej.