Nowe przepisy budowlane od 2021 roku

Od 2021 roku obowiązują zaostrzone przepisy prawa budowlanego, dotyczące warunków zapotrzebowania budynków na energię. To już trzeci etap zmian w kierunku ograniczania zużycia energii pierwotnej w domach jednorodzinnych. O ile zmiany w prawie budowlanym w 2014 i 2017 roku oznaczały dla nas polepszanie energooszczędności budynków, o tyle zmiany obowiązujące od 2021 roku całkowicie zmieniają postrzeganie powszechnego wprowadzania odnawialnych źródeł energii do nowych domów czy też bardzo energooszczędnych rozwiązań, które dotąd stosowane były jedynie w budownictwie pasywnym. Dzisiaj standardem jest budownictwo energooszczędne, a od 2021 roku będzie nam bliżej do norm pasywnych. Skąd taki wniosek? Wyjaśniamy poniżej.

Nowe prawo budowlane w Polsce – następstwo proekologicznej polityki Unii Europejskiej

Zacznijmy od genezy nowych przepisów, które obowiązują nas od 2021 roku. Pierwszy dokument określający zasady oraz sposoby promowania energooszczędnego budownictwa, został utworzony już w 2002 roku. W 2010 roku Parlament Europejski uchwalił nową dyrektywę dla państwa członkowskich, dotyczącą charakterystyki energetycznej budynków, wprowadzając kilka zmian do poprzednich przepisów.

W tym czasie rozpowszechniło się pojęcie domu o niemal zerowym zużyciu energii – i zgodnie z tą ideą przygotowywane były (i są nadal) kolejne przepisy. UE opracowała w związku z tym wspólną metodologię obliczania charakterystyki energetycznej dla wszystkich państw członkowskich, a także wprowadziła sankcje za naruszanie przepisów. Jednak co jest najbardziej istotne, to powstanie nowelizacji dyrektywy, która zobowiązuje państwa członkowskie do modyfikacji przepisów krajowych na takie, aby nowo budowane domy spełniały normy energetyczne, a stare budynki – przechodziły modernizacje, mające na celu ograniczenie korzystania z energii pierwotnej.

Efektem tych przepisów i ustalania coraz ostrzejszych norm, ma być doprowadzenie do sytuacji, w której wszystkie nowe domy osiągną status budynków zeroenergetycznych – czyli wykazujących zerowe zużycie energii pierwotnej (budynki „zarabiające same na siebie”, budynki „darmowe w utrzymaniu”, budynki samowystarczalne).

Przeczytaj także >> Budowa domu energooszczędnego - jak wybrać projekt?

Co regulują nowe przepisy prawa budowlanego od 2021 roku?

Od 1 stycznia 2021 roku wchodzą w życie nowe, zaostrzone przepisy dotyczące domów w Polsce, określane normą WT2021 lub standardem energetycznym WT2021. Przepisy te są wyrazem procesu przekształcania budynków mieszkalnych w Polsce w domy o zerowym zużyciu energii. Koncentrują się one na trzech podstawowych obszarach:

• ograniczenia zapotrzebowania budynków w energię pierwotną,
• zwiększenie energooszczędności przegród zewnętrznych budynków oraz innych elementów konstrukcji domu,
• modernizacji kotłów grzewczych oraz rozpowszechnienia urządzeń pozyskujących energię odnawialną.

Od 2021 roku możliwa budowa wyłącznie domów energooszczędnych!

Nowe przepisy są tak restrykcyjne, że wg specjalistów, od 2021 roku nie zbudujemy domu, który nie jest energooszczędny – przynajmniej nie zgodnie z prawem. W niepamięć odchodzą budynki ogrzewanie kotłami na paliwo stałe, z zimnymi oknami, nieocieplonymi ścianami. Do naszej codzienności natomiast wkraczają budynki, w których montuje się pompy ciepła, domowe elektrownie słoneczne, rekuperację. Dlaczego? Tylko w taki sposób jesteśmy w stanie spełnić wytyczne z WT2021, według których w nowo powstałym domu wskaźnik Ep nie może przekroczyć restrykcyjnych wartości (Ep – współczynnik zużycia energii pierwotnej).

Wskaźnik Ep – wskazuje roczne zapotrzebowanie domu w energię pierwotną – nieodnawialną – do wentylacji domu, chłodzenia, ogrzewania, podgrzewania wody użytkowej, oświetlenia itd. Roczne zapotrzebowanie wyraża się w kWh/(m²rok).

Jakiej wartość Ep nie możemy przekroczyć od 2021 roku?

W ciągu ostatnich lat wskaźnik Ep był obniżany dwukrotnie: w 2014 roku oraz w 2017 roku. Obniżenie wskaźnika Ep w 2021 roku to kontynuacja poprzednich zmian. Jakie są dopuszczalne, nowe wartości Ep dla budynków? Według rozporządzenia, dla domów jednorodzinnych nie możemy przekroczyć 70 Ep (przed 2021 rokiem graniczna wartość Ep wynosiła 95); dla domów mieszkalnych wielorodzinnych – 65 (przed 2021 Ep wynosi 85); dla budynków gospodarczych – 70 Ep (przed 2021 rokiem – 90 Ep)*. Tak niski wskaźnik Ep dla domów jednorodzinnych możliwy jest w osiągnięciu tylko przy zastosowaniu energooszczędnych rozwiązań, instalacji, cieplejszych materiałów.

*Zmiany dotyczą także innych rodzajów budynków, jednak w niniejszym artykule skupiamy się na budownictwie mieszkaniowym, więc nie będziemy przytaczać wymagań dla innych budynków.

Cieplejsze ściany i okna od 2021 roku

Wraz ze zmniejszeniem współczynnika Ep dla budynków, zaostrzone są też maksymalne wartości współczynnika przewodzenia ciepła. I tak kolejno, dla ścian współczynnik przewodzenia ciepła U może osiągnąć dla ścian maksymalnie 0,2 W/m²K (w 2014 roku wynosił 0,25; od 2017 roku – spadł do poziomu 0,23).

Ciepło wydostaje się nie tylko przez ściany, ale także przez okna – tutaj też powstały nowe wytyczne dla współczynnika przewodzenia ciepła. Od 2017 roku dla zwykłych okien dopuszczalne jest U na poziomie 1,1 W/m²K, a dla okien połaciowych – 1,3. Od 2021 roku wartości te są zaostrzone: dla zwykłych okien dopuszczalny U wynosi 0,9 W/m²K, a dla okien połaciowych - 1,1 W/m²K.

Poniższa tabela podsumowuje szczegóły dotyczące wymaganych wartości od 2021 roku.

Co z kotłami grzewczymi od 2021 roku? Czy konieczne są pompy ciepła i inne ekologiczne źródła energii?

Powyższe zaostrzenia mają swoje zastosowanie także w wyborze źródła ogrzewania domu – w tym miejscu możemy poczynić najistotniejsze decyzje, które będą warunkować, czy nasz dom spełni nowe wymagania dla budynków stawianych od 2021 roku.

Jak się okazuje, tradycyjne kotły węglowe, olejowe – a nawet gazowe – nie będą w stanie zapewnić nam sprostanie wskaźnikom, zwłaszcza zapotrzebowania w energię pierwotną Ep. Konieczne jest zastosowanie albo bardzo nowoczesnych kotłów na powyższe paliwa, albo inwestycja w odnawialne źródła energii. Obecnie zakup i montaż takich urządzeń, jak pompa ciepła czy instalacja fotowoltaiczna, nie wiążą się już z tak dużymi kosztami jak kiedyś – są dostępne niemal na każdą kieszeń, a pocieszający jest dodatkowo fakt, że inwestycja w odnawialne źródła energii pozwala na znacznie oszczędności na rachunkach za ogrzewanie (co jest niemożliwe przy tradycyjnych systemach, w które inwestycja nigdy się nie zwraca). Dzięki temu koszt rzędu 30-40 tys. zł zwraca się średnio w 10 lat w dobrze ocieplonych domach.

Odpowiadając na pytanie, czy konieczne są ekologiczne źródła energii: nie są konieczne, ponieważ możemy zdecydować się np. na nowoczesny kocioł gazowy, ale warto wziąć pod uwagę fakt, że wybierając odnawialne źródła energii, możemy stać się niezależni od dostawców paliwa i energii – i stworzyć samowystarczalny budynek, w którym rachunki będą bardzo niskie, nawet zerowe, przy dobrze zaplanowanej instalacji (np. pompa ciepła + panele fotowoltaiczne pokrywające jej zapotrzebowanie na prąd).

Sposób na sprostanie nowym przepisom budowlanym? Odpowiedzią jest system rekuperacji

Istnieje wiele sposobów na to, aby zwiększyć energooszczędność budynku, jednak nie wszystkie dają wyraźną poprawę niektórych parametrów. Np. zapotrzebowanie w energię pierwotną znacznie obniżymy stosując system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła – inaczej zwany rekuperacją. Wg specjalistów, żadne ocieplenie ścian czy też zastosowanie najcieplejszych okien nie da nam tyle korzyści pod względem obniżania wskaźnika Ep, jak montaż rekuperacji. Rekuperacja odzyskuje bowiem część utraconej energii z wywiewanego powietrza, pozwalając na oszczędności na ogrzewaniu nawet rzędu 30-60%. To bardzo pokaźny zysk, dlatego warto zastanowić się nad systemem rekuperacji w nowym domu, tym bardziej, że przy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła nie musimy już budować kominów wentylacyjnych, ani kupować droższych okien z wywietrznikami, więc inwestycja ostatecznie nie jest tak wysoka, jak początkowo się wydaje.

Wybór projektu domu a nowe prawo budowlane

Wybierając projekt domu warto mieć na uwadze powyższe przepisy. Ważne, aby charakterystyka energetyczna danego projektu spełniała wszystkie normy obowiązujące od 2021 roku. W naszej bazie projektów katalogowych niemal wszystkie domy są dostosowane do nowych warunków technicznych. Wiele z nich posiada także w standardzie projekt pompy ciepła, rekuperacji lub instalacji solarnej – zachęcamy do przeglądania szczegółów.

Przydatne źródła:

• Obwieszczenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 8 kwietnia 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. 2019 poz. 1065
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2019 r. poz. 1186)
• Akty wykonawcze do ustawy Prawo budowlane
• Artykuł: Projekt domu - 15 zasad dobrego wyboru!