Pompy ciepła coraz popularniejsze

Do 2030 roku udział pomp ciepła w ogrzewaniu budynków mieszkalnych ma zwiększyć się do 40% (wg założeń Europejskiego Zielonego Ładu), natomiast do 2050 roku wynik ten ma wzrosnąć nawet do 70%. Takie prognozy wynikają z proekologicznej polityki krajów Unii Europejskiej i obowiązujących oraz planowanych dotacji. W Polsce widoczne jest wyraźne zainteresowanie pompami ciepła, natomiast dotychczas barierą był wysoki próg inwestycji. W odpowiedzi na ten problem zaczęto wspierać finansowo inwestorów, którzy chcą wymienić stare źródło ogrzewania na nowe - ekologiczne - w tym pompę ciepła, a od niedawna także inwestorów budujących nowe domy.

Czym jest pompa ciepła, jak działa i czy jest w stanie ogrzać dom w zimie?

Pompa ciepła to urządzenie wykorzystujące ciepło z otoczenia, a konkretniej - energię - w celu ogrzewania budynków. Jest to możliwe dzięki mechanizmowi umożliwiającemu przemianę ciepła pochodzącego z jednego źródła - na drugie. Jest to tym samym urządzenie przyjazne dla środowiska, gdyż nie emituje szkodliwych substancji podczas pracy. 

Wiele osób waha się jednak nad wyborem takiego źródła ciepła, mając obawy dotyczące np. wydajności w zimie oraz wiedząc, z jakimi kosztami wiąże się jego instalacja. Niestety nadal nie są one niskie, przy czym nie można na zakup i montaż pompy ciepła patrzeć zero-jedynkowo. Inwestycja ta nie jest tak naprawdę tak wysoka, jak może się wydawać z pozoru. Dlaczego? Decydując się na pompę ciepła dopiero przy planowaniu budowy domu, możemy zrezygnować z budowy kominów - i ich obróbki - co wiąże się z oszczędnością średnio 15-20 tys. zł. Ten koszt odliczamy zatem od wydatków związanych z zakupem i montażem pompy! To jedna z ważniejszych oszczędności, ale nie jedyna. Na etapie użytkowania urządzenia, możemy znacznie obniżyć roczne koszty ogrzewania domu, zwłaszcza przy funkcjonującej instalacji fotowoltaicznej. Ale i bez niej ogrzewanie pompą ciepła jest opłacalne, nawet przy obecnych, wysokich cenach prądu. W porównaniu z innymi systemami grzewczymi, jak np. kotły gazowe czy kotły na paliwo stałe, pompy ciepła potrafią być nawet czterokrotnie bardziej efektywne! Oznacza to niższe zużycie energii i niższe rachunki. A mając na uwadze, że do zakupu i montażu tego urządzenia możemy (w końcu!) uzyskać dofinansowanie, inwestycja naprawdę nie jest tak wysoka, jak mogą opisywać ją zwolennicy innych źródeł ciepła (np. konkurencyjnego ogrzewania gazowego).

Jeśli chodzi o obawy inwestorów związane z wydajnością w zimie, urządzenia produkowane dzisiaj są w pełni dostosowane do naszych warunków - a przynajmniej te czołowych producentów lub produkowane w Polsce i w innych krajach leżących na północy Europy - na warunki lokalne. Bez wątpienia zapewnią wydajne ogrzewanie nawet w najmroźniejsze miesiące. To także urządzenia bardzo trwałe, dlatego zwykle uzyskamy na nie długą gwarancję.

Mając na uwadze niemal same korzyści i niewiele wad, zdecydowanie warto rozważyć wybór pompy ciepła w roli podstawowego źródła ogrzewania budynku - i tym samym skorzystanie z dostępnych dofinansowań. 

Dofinansowanie do pompy ciepła 2023 dla nowego domu - program “Moje ciepło”

Należy podkreślić, że przez kilka lat nie funkcjonował praktycznie żaden ogólnokrajowy program dopłat wspierający inwestorów budujących nowe domy. Stało się tak wraz ze zmianami w programie “Czyste Powietrze” z 15 maja 2020 roku, gdzie wyłączono z finansowania inwestycje nowo budowane. Na szczęście sytuacja zmieniła się w kwietniu 2022 roku, kiedy to NFOŚiGW uruchomił program “Moje Ciepło”, który uwzględnia dotacje dla inwestorów budujących nowe domy. Program zakłada budżet 600.000.000 zł i ma być realizowany w latach 2022-2027 (ale ostatnie umowy będą podpisywane tylko do końca 2026 roku!). 

Dofinansowanie do pomp ciepła w tym programie jest finansowane dzięki europejskiemu Funduszowi Modernizacyjnemu. Środki go zasilające pochodzą ze sprzedaży praw do emisji CO2. 

Program kierowany jest do właścicieli i współwłaścicieli nowych domów powstałych po 1.01.2021 roku. Aby otrzymać dofinansowanie, budynek musi mieć podwyższony standard energetyczny:

• roczny wskaźnik EP (zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną) na potrzeby ogrzewania, wentylacji i podgrzewania ciepłej wody użytkowej (EPH+W) może wynieść maksymalnie 55 kWh dla wniosków składanych od 2023 roku (wcześniej maksymalny mógł być wskaźnik 63 kWh). 

Dofinansowanie obejmuje zarówno powietrze, wodne, jak i gruntowe pompy ciepła. Nie ma progu dochodowego dla wnioskujących. Dotacja pokrywa od 30 do 45% kosztów kwalifikowanych (jeśli posiadamy Kartę Dużej Rodziny), co oznacza wysokość dotacji na poziomie 7 (pompa powietrzna) do 21 (pompa gruntowa) tys. zł. 

Nabór wniosków do programu Moje Ciepło potrwa do 31 grudnia 2026 roku lub do wyczerpania puli środków.

Warunki programu

Aby uzyskać dofinansowanie do zakupu i montażu pompy ciepła w nowym domu, musimy spełnić poniższe warunki:

• przed złożeniem wniosku należy zakupić, zamontować i uruchomić pompę ciepła - inwestycja musi być ukończona,
• zakupiona pompa musi spełnić wymagania określone w zał. 1 programu “Moje Ciepło” i być nowa oraz wyprodukowana maksymalnie 24 miesiące przed montażem,
• budynek musi mieć podwyższony standard energetyczny, tj. EP na poziomie maksymalnie 55 kWh/(m2 x rok)
• pompa ciepła musi współpracować z systemem wodnym niskotemperaturowym o temp. zasilania wody grzewczej mniejszej lub równej 35 st. C (np. ogrzewanie podłogowe).

Wysokość dofinansowania

Jak pokazuje powyższa tabela, wysokość dotacji może wynieść do 7 tys. zł (30 lub 45% kosztów kwalifikowanych) w przypadku pomp ciepła typu powietrze-powietrze lub powietrze-woda oraz maksymalnie 21 tys. zł (30 lub 45%) w przypadku gruntowej pompy ciepła.

Dofinansowanie do pompy ciepła 2023 w starym domu

W przypadku zakupu i montażu pompy ciepła w budynku, który nie jest nowy, mamy więcej możliwości uzyskania dotacji. Priorytetowym programem jest program Czyste Powietrze oraz program Czyste Powietrze Plus. Jakie należy spełnić warunki i jaka jest wysokość dotacji? Wyjaśniamy poniżej.

Program Czyste Powietrze

Program Czyste Powietrze NFOŚiGW skierowany jest do osób planujących termomodernizację budynku, w tym m.in. wymianę starego kotła na ekologiczne źródło ciepła, np. pompę ciepła. W programie występuje kryterium dochodowe, wg którego inwestorów podzielono na dwie grupy:

• poziom podstawowy dofinansowania - dla inwestorów o dochodzie rocznym poniżej 100 000 zł (dochód nie jest przeliczany na członka gospodarstwa),
• podwyższony poziom dofinansowania - dla inwestorów o dochodzie miesięcznym na osobę nieprzekraczającym 1400 zł netto w gospodarstwie wieloosobowym lub 1960 zł netto w gospodarstwie jednoosobowym.

Pierwsza grupa może liczyć na dotację w wysokości maksymalnie 13 500 zł na zakup pompy ciepła typu powietrze/woda, natomiast drugiej grupie przysługuje maksymalna kwota 18 000 zł. 

We wniosku o dotację można również uwzględnić ulgę termomodernizacyjną, co oznacza że jeśli np. dom wymaga wymiany okien lub innych zmian termomodernizacyjnych, mamy możliwość wykonać je wraz z wymianą źródła ciepła, a następnie odliczyć w ramach programu Czyste Powietrze.

Program Czyste Powietrze Plus

Od lipca 2022 roku funkcjonuje również program Czyste Powietrze Plus, który także zakłada wymianę źródła ciepła oraz termomodernizację starego budynku. Różnicą względem standardowego programu Czyste Powietrze jest możliwość przedpłaty dla osób o najniższych dochodach - co oznacza, że otrzymają one prefinansowanie nawet do 50% kwoty objętej programem przed zakupem i montażem nowego urządzenia, a nie dopiero po poniesieniu inwestycji. Różnica występuje także w wysokości dotacji - została ona uzależniona od dochodów inwestorów:

• podstawowy poziom dofinansowania - do 30 tys. zł dla osób z dochodem rocznym do 100 000 zł,
• podwyższony poziom dofinansowania - do 37 tys. zł dla inwestorów z przeciętnym miesięcznym dochodem/osobę do 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 2651 zł w gospodarstwie jednoosobowym,
• najwyższy poziom dofinansowania (do stycznia 2023 roku) - do 90% dofinansowania dla inwestorów, których miesięczny dochód na/osobę nie przekracza 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 1526 zł w gospodarstwie jednoosobowym.

Dofinansowanie do pompy ciepła w budynkach wielorodzinnych - program Ciepłe Mieszkanie

Mieszkańcy budynków wielorodzinnych również mogą liczyć na dofinansowanie do pompy ciepła - za sprawą programu Ciepłe Mieszkanie, który jest uzupełnieniem programu Czyste Powietrze. Program skierowany jest do gmin, natomiast odbiorcami końcowymi są osoby fizyczne. Budżet programu wynosi 1,4 mld zł, a nabór wniosków ruszył 21 lipca 2022 roku. Dopłaty przeznaczone są na termomodernizację mieszkań w budynkach wielorodzinnych, w tym na wymianę źródła ciepła na pompę ciepła typu powietrze/woda lub powietrze/powietrze. Tutaj również występują 3 poziomy dofinansowania ze względu na dochody beneficjentów:

• podstawowy poziom dofinansowania - do 30% kosztów inwestycji (maksymalnie 15 000 zł) dla inwestorów, których dochód nie przekracza rocznie 120 000 zł,
• podwyższony poziom dofinansowania - do 60% kosztów inwestycji (maksymalnie 25 000 zł) dla inwestorów, których dochód na osobę nie przekracza 1673 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 2342 zł w gospodarstwie jednoosobowym,
• najwyższy poziom dofinansowania - do 90% kosztów kwalifikowanych (maksymalnie 37 500 zł) dla inwestorów, których dochód na osobę nie przekracza 900 zł w gospodarstwie wieloosobowym lub 1260 zł w gospodarstwie jednoosobowym, bądź ustalone jest prawo do zasiłku stałego, rodzinnego, opiekuńczego lub okresowego.

W gminach o najwyższym poziomie zanieczyszczenia przewidziano ponadto wyższe dotacje, odpowiednio:

• do 35% kosztów kwalifikowanych (do 17 500 zł),
• do 65% kosztów kwalifikowanych (do 26 900 zł),
• do 95% kosztów kwalifikowanych (do 39 900 zł).

Wnioski można składać do 31 grudnia 2026 roku lub do wyczerpania puli programu. Konkretne terminy naboru poszczególne gminy realizujące program ogłaszają samodzielnie na swoich terenach.

Dofinansowanie do pompy ciepła 2023 - podsumowanie obowiązujących programów

Podsumowując obowiązujące wsparcie, aktualnie można starać się o dofinansowanie do pompy ciepła w ramach następujących programów:

• Moje Ciepło
• Czyste Powietrze
• Czyste Powietrze Plus
• Ciepłe Mieszkanie

Więcej informacji na temat poszczególnych programów oraz aktualnych dofinansowań do pomp ciepła posiadają oficjalne instytucje, takie jak:

• Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW),
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),
• urzędy miast i gmin.

W uzyskaniu dofinansowań bardzo często pośredniczą także sprzedawcy pomp ciepła - warto zapytać o pomoc przy kontakcie z handlowcem.