Budowa klimatyzatora i zasada działania

Budowa klimatyzatora jest podobna do budowy lodówki: znajduje się w nim:

• sprężarka,
• zawór rozprężny,
• 2 wymienniki ciepła (parownik, skraplacz),
• 2 wentylatory.

Dodatkowo w przypadku klimatyzatorów split system zakłada jednostkę zewnętrzną i wewnętrzną, przewody, które łączą obie jednostki, a także kable do zasilania i sterowania całą instalacją.

Chłodzenie powietrza w domu za pomocą klimatyzatora jest możliwe dzięki czynnikowi roboczemu znajdującemu się w instalacji, np. R407C lub R410A. Jego obieg między parownikiem i skraplaczem pozwala schładzać powietrze i usuwać ciepło z wnętrz na zewnątrz budynku.

Jakie są rodzaje klimatyzatorów domowych?

Główny podział klimatyzatorów opiera się na rozróżnieniu ich na urządzenia przenośne i typu split. Urządzenia przenośne są dość uciążliwe w użytkowaniu, dlatego jeśli mamy możliwość zamontować klimatyzacji split, warto się na nią zdecydować. 

Klimatyzatory typu split

Klimatyzatory split składają się z modułu zewnętrznego (sprężarka) i wewnętrznego (parownika). Pierwszy z nich montuje się poza budynkiem, drugi w pomieszczeniu. W przewodzie krąży z kolei czynnik chłodzący. Moc urządzenia jest wysoka - wynosi ok. 3,5-5,1 kW. Jest to system generujący znacznie mniejszy hałas od klimatyzatorów przenośnych. Moduł wewnętrzny może być zamontowany w suficie, na ścianie czy w podłodze. Koszt urządzenia nie jest wysoki - zaczyna się już od 1500 zł (ale są modele sięgające 4500 zł). Do kosztów należy doliczyć koszt montażu przez profesjonalistów - na poziomie ok. 1000-1500 zł.

Klimatyzatory typu multi-split

Klimatyzacja domowa typu multi-split pozwala na chłodzenie powietrza w kilku pomieszczeniach z pomocą jednej jednostki zewnętrznej i centralnej. System może uwzględniać do 5 szt. jednostek wewnętrznych o łącznej mocy do ok. 12,5 kW. Możliwe jest także ustawianie w każdym pomieszczeniu innej temperatury. Koszt modułu zewnętrznego wynosi z reguły ok. 4000-500 zł, natomiast koszt modułu wewnętrznego to ok. 1000-2000 zł za sztukę. Należy doliczyć także koszt montażu - jest on zależny od liczby modułów czy długości przewodów. Tego typu klimatyzację najbardziej opłaca się wykonywać na etapie budowy domu - wówczas poprowadzenie przewodów między jednostkami nie będzie wiązało się z dodatkowymi kosztami remontu. 

Przenośne klimatyzatory (monoblokowe, kompaktowe)

Klimatyzatory kompaktowe to urządzenia, które w jednej obudowie mają sprężarkę i parownik. Do pomieszczenia wydmuchiwane jest chłodne powietrze, a ciepłe odprowadza się na zewnątrz przez otwór w ścianie lub za pomocą przewodu elastycznego (wyprowadza się go np. przez okno). Klimatyzatory przenośne są tanie - ich ceny zaczynają się już od 2000 zł. Mają jednak niewielką moc, która nie wystarczy na schłodzenie większego pomieszczenia. Generują ponadto hałas.

Podział klimatyzatorów ze względu na montaż

W domach jednorodzinnych zwykle instaluje się klimatyzację typu split lub multi-split, natomiast na klimatyzatory przenośne decydują się z reguły mieszkańcy bloków, gdzie nie mają zbyt wielu możliwości ingerencji w konstrukcję czy instalacje. Ponieważ nasz artykuł skupia się na klimatyzacji do domu, poniżej przedstawimy rodzaje klimatyzatorów ze względu na montaż, ale wyłącznie w systemie split i multi-split. Można je podzielić łącznie na cztery grupy:

• klimatyzatory ścienne - najprostsze w montażu, estetyczne,
• klimatyzatory podłogowo-sufitowe - raczej nie są stosowane w pomieszczeniach mieszkalnych - bardziej nadają się do powierzchni biurowych lub sklepowych,
• klimatyzatory kasetonowe - estetyczne, nie zajmują miejsca na ścianie, rozprowadzają powietrze w różnych kierunkach; w przypadku sufitu podwieszanego ich montaż jest bardzo prosty,
• klimatyzatory kanałowe - ich montaż jest możliwy w przypadku występowania kanałów do rozprowadzania powietrza.

Kiedy najlepiej pomyśleć o klimatyzacji domowej?

Niezależnie od wybranego rodzaju klimatyzacji, warto ją zaplanować już na etapie projektowania budynku. Jeśli wówczas nie pomyśleliśmy o tym systemie, dobrym momentem na jego uwzględnienie jest także etap doprowadzania budynku do stanu deweloperskiego, jeszcze przed montażem sufitów czy wykonaniem tynków. Wówczas łatwo przeprowadzimy wszelkie przewody, ukrywając je w ścianach czy zabudowie z płyt gipsowo-kartonowych. W przypadku strychu nieużytkowego i sufitu z płyt g-k, wykonanie takiego systemu będzie niezwykle proste - wystarczy przewody umieścić na strychu, a w suficie uwzględnić np. jednostki kasetonowe.

Jeśli nie mamy możliwości - lub nie chcemy - zamontować klimatyzacji multi-split w każdym pomieszczeniu, nie ma problemu, aby zainstalować ją tylko w wybranych miejscach - np. w sypialni czy salonie. Warto rozważyć taką opcję, ponieważ pozwoli to poczynić spore oszczędności na etapie inwestycji.

Klimatyzacja w domu - zalety

Klimatyzacja ma wiele zalet. Oczywiście podstawową jest chłodzenie pomieszczeń do komfortowej temperatury, zwłaszcza w trakcie upałów. Ale to nie jedyny powód, dla którego warto zdecydować się na taki system. Ważnym argumentem jest np. oczyszczone powietrze - o ile nie przewidzieliśmy systemu wentylacji mechanicznej w domu, który pozwala oczyszczać nawiewane powietrze m.in. z pyłków, smogu, kurzu czy innych szkodliwych substancji, szansą na zdrowe powietrze w domu może stać się właśnie opisywany klimatyzator. Umieszczony w nim filtr może wyłapać szkodliwe cząsteczki, a niektóre modele dodatkowo jonizują powietrze. Znacznie poprawia to komfort oddychania i funkcjonowania alergików, osób cierpiących na astmę czy małych dzieci.

Klimatyzacja w domu - możliwe wady i szkodliwość

Niestety klimatyzacja ma także pewne wady, jednak chcemy w tym miejscu podkreślić, że zwykle wynikają one z błędnego użytkowania urządzenia i braku regularnej konserwacji. Możliwe wady to:

• Grzyby i bakterie - z czasem klimatyzator może stać się siedliskiem grzybów i bakterii. Dzieje się tak w sytuacji, gdy nie czyścimy regularnie urządzenia. Producenci, m.in. z tego względu, zalecają, aby czyścić klimatyzatory przynajmniej 2 razy do roku. Przegląd powinien dotyczyć np. czynnika chłodzącego i filtrów. Może też okazać się konieczne odgrzybianie.
• Ryzyko infekcji - znaczne różnice temperatur mogą okazać się szkodliwe dla naszego organizmu. Jeśli nagle przemieścimy się z jednej przestrzeni do drugiej, gdzie różnica temperatur jest większa niż 5-7 st. Celsjusza, możemy zafundować sobie rozwój np. choroby górnych dróg oddechowych, typu kaszel, katar, przeziębienie. Jest jednak sposób na to, aby klimatyzacja nie zwiększała ryzyka infekcji - wystarczy nie schładzać pomieszczeń do temperatury niższej niż 5-7 st. od temperatury panującej na zewnątrz budynku. Innym sposobem jest włączanie klimatyzacji dopiero po wejściu do pomieszczenia i wyłączanie jej na kilkanaście minut przed opuszczeniem budynku.
• Suche powietrze - klimatyzatory wysuszają powietrze, co również negatywnie wpływa na organizm. Może dojść do odwodnienia, podrażnienia śluzówki, rozwoju infekcji czy zespołu “suchego oka”. Z tego względu zaleca się, aby nadmuch nie kierował się bezpośrednio do miejsca, gdzie przebywamy i aby jego prędkość nie przekraczała 0,2m/s. Dodatkowo warto wyposażyć się w nawilżacz powietrza oraz regularnie nawilżać gardło.

Ile kosztuje klimatyzacja do domu? Jakie są koszty użytkowania?

Koszt klimatyzacji domowej wcale nie musi być wysoki - o ile zaplanujemy taki system na etapie planowania innych instalacji, jeszcze przed wykończeniem budynku. Jeśli dom jest już użytkowany, najtańszym rozwiązaniem będzie klimatyzator przenośny, którego ceny zaczynają się od 2000 zł. Jeśli natomiast jesteśmy w trakcie budowy, polecanym rozwiązaniem jest klimatyzacja split lub multi-split, która generuje znacznie mniej hałasu, a jest przy o wiele bardziej wydajna. Jak jednak wyglądają koszty? Sam moduł zewnętrzny to koszt ok. 4000-5000 zł. Do kosztu należy doliczyć jednostki wewnętrzne, które kosztują średnio 1000-2000 zł. Dodatkowym kosztem będą przewody i rozprowadzenie instalacji, jednak są niewielkie kwoty, szczególnie jeśli instalacja ma być rozprowadzona np. na strychu nieużytkowym nad sufitem podwieszanym. Koszty można ponadto obniżać, decydując się na jednostki wewnętrzne tylko w pomieszczeniach, w których przebywamy najczęściej, czyli np. 1 jednostka w salonie, 3 jednostki w 3 sypialniach. W takim układzie całościowy koszt wydajnego systemu nie powinien przekroczyć 15 tys. zł (wraz z montażem i kosztem przewodów).

Koszt eksploatacji i serwisu klimatyzacji w domu

Poza kosztami początkowymi, klimatyzacja generuje oczywiście koszty stałe - eksploatacyjne i serwisowe. Pobór prądu jest dość niewielki, ale należy wziąć go pod uwagę. Nie można również uogólniać kosztów eksploatacyjnych dla wszystkich systemów klimatyzacji - wiele zależy bowiem, jaką klasę posiada dane urządzenie:

• klasa A z 1 kW energii elektrycznej wytworzy ok. 3,2 kW mocy chłodniczej,
• klasa D z 1 kW energii elektrycznej wytworzy ok. 2,6 kW mocy chłodniczej.

Ile zatem będzie kosztowało użytkowanie klimatyzacji? Zakładając, że cena prądu brutto wynosi 0,6 zł/kWh, to godzinna praca urządzenia o mocy 2,5 kW będzie nas kosztować:

• klasa A: 1h x 2,5 kW/3,2 x 0,6 = 0,47 zł
• klasa D: 1h x 2,5 kW/2,6 x 0,6 = 0,58 zł

Jeśli będziemy korzystać z klimatyzacji np. przez 6 godzin dziennie, koszt przy urządzeniu o mocy chłodniczej 2,5 kW i klasie A wyniesie ok. 2,82 zł, a dla urządzenia o klasie D - 3,48 zł. Im wyższa moc chłodnicza urządzenia i im więcej jednostek wewnętrznych użytkujemy - a także im większa jest powierzchnia do ochłodzenia - tym koszty oczywiście będą odpowiednio wyższe.

Do kosztów eksploatacji należy doliczyć ponadto koszty konserwacji. Konieczne jest regularne czyszczenie systemu i uzupełnianie czynnika chłodzącego. Jedynie okresowa konserwacja pozwoli uniknąć rozwoju pleśni i drobnoustrojów w instalacji i zwiększy żywotność klimatyzacji. Czyszczenie należy przeprowadzać 1-2 razy w roku, a koszt jednego przeglądu wynosi średnio 200 zł brutto.

Jak oszczędzić?

W temacie kosztów użytkowania klimatyzatora jesteśmy w stanie nieco zdziałać, aby eksploatacja była tańsza. Przede wszystkim na etapie budowy warto pomyśleć o skutecznej izolacji przegród budowlanych, stropów, ścian, szyb okiennych. Dobrym rozwiązaniem jest także montaż rolet zewnętrznych lub żaluzji, które sprzyjają utrzymaniu odpowiedniej temperatury we wnętrzu.

Klimatyzacja do domu – na co zwrócić uwagę przy zakupie?

Zakup klimatyzacji powinien opierać się na analizie kilku parametrów, takich jak czynnik chłodniczy, poziom generowanego hałasu, klasa energetyczna czy dodatkowe opcje typu jonizacja powietrza. 

1. Rodzaj czynnika chłodniczego

Czynnik chłodniczy w systemie klimatyzacji oznaczony symbolem R22 jest obecnie zakazany ze względu na niekorzystny wpływ na środowisko. Może jednak występować w systemach pochodzących np. z rynku chińskiego. Warto więc zwrócić uwagę, czy czynnik chłodniczy jest zgodny z obecnymi normami. Popularny jest np. czynnik R32, R407C, R410A. Instalatorzy polecają zwykle czynnik R32, ponieważ poprawia on wydajność energetyczną klimatyzatora nawet o 10%.

2. Hałas

Klimatyzacja to system, który może generować hałas. Należy jednak pamiętać, że w przypadku klimatyzacji split lub multisplit, gdzie system składa się z jednostki wewnętrznej i zewnętrznej, źródło hałasu występuje głównie na zewnątrz budynku. Nie mniej jednak i tam praca urządzenia może być uciążliwa - także dla sąsiadów. Z tego względu warto zwracać uwagę na poziom hałasu generowanego przez system. Najbardziej komfortowe będą urządzenia, które nie powodują hałasu przewyższającego częstotliwość 30-35 dB.

3. Klasa energetyczna

Już wspomniana klasa energetyczna to niezwykle ważny parametr - decyduje bowiem o późniejszych kosztach eksploatacji systemu klimatyzacji. Obecnie najwyższą klasą jest A+++, która jest charakterystyczna dla najdroższych klimatyzatorów. 

4. Dodatkowe opcje

Klimatyzatory mogą posiadać szereg dodatkowych opcji zwiększających komfort korzystania z tego typu instalacji. Mogą to być np.:

• tryb cichy,
• jonizacja,
• oczyszczanie powietrza,
• automatyczne uruchamianie i wyłączanie urządzenia,
• sterowanie zdalne przy podłączeniu do Wi-Fi,
• tryb grzania pomieszczeń,
• sterowanie poziomem wilgotności (nawilżanie lub osuszanie powietrza),
• regulowany kierunek nadmuchu,
• regulowana prędkość przepływu powietrza.

Jaka moc klimatyzacji do domu?

Dobór mocy systemu powinien być podytkowany metrażem pomieszczeń, które chcemy schładzać. Szacuje się, że na 1 m2 powierzchni potrzeba mocy na poziomie 0,1 kW (dotyczy to pomieszczeń o wysokości do 2,7 m). Np. w przypadku pomieszczeń o powierzchni 15 m2, wystarczające będą jednostki o mocy 1,5 kW. Dodatkowo znaczenie ma lokalizacja pomieszczenia - na poddaszu klimatyzacja może wymagać większej mocy ze względu na większe nagrzewanie się przestrzeni. Dobór mocy powinien być ponadto uzależniony od parametrów termoizolacyjnych budynku. Nie bez znaczenia jest także usytuowanie względem stron świata.

Montaż klimatyzacji w domu - aspekty techniczne i formalne

Jeśli zdecydowaliście się na system klimatyzacji domowej, musicie zapoznać się z pewnymi wymaganiami/zaleceniami technicznymi i formalnymi. Mowa m.in. o lokalizacji jednostki zewnętrznej i wewnętrznej.

Jednostka wewnętrzna

Klimatyzator należy zamontować zgodnie z instrukcją dotyczącą instalacji urządzenia. Z reguły jednostkę montowaną na ścianie należy umieścić ok. 15-20 cm od sufitu. Wokół należy zapewnić swobodny przepływ powietrza (czyli wyeliminować zasłony czy meble). 

Jednostka zewnętrzna

Jednostka zewnętrzna klimatyzatora powinna być zamontowana w miejscu, gdzie będzie najmniej przeszkadzać hałas przez nią generowany - zarówno sąsiadom, jak i nam samym. Należy umieścić ją z dala od naszych okien. Jeśli chodzi o sąsiadów, polskie prawo nie reguluje tej kwestii, natomiast warto pomyśleć również o jego komforcie. Istotne jest także spełnienie wymagań zawartych w rozporządzeniu ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Znajduje się tam zapis, że obudowy urządzeń technicznych nie mogą być wysunięte poza ścianę zewnętrzną o więcej niż 0,5 m. Jednostka klimatyzacji powinna być zamontowana na wspornikach przymocowanych do ściany lub dachu.

Nie bez znaczenia jest także umieszczenie względem stron świata (zaleca się lokalizację północną) czy tego, jaka roślinność występuje w pobliżu. Pyłki niektórych roślin mogą zanieczyszczać bowiem wnętrze urządzenia. Nie powinno się ponadto kierować strumieni powietrza w stronę elewacji - może to skutkować jej zabrudzeniem po pewnym czasie.

Jeśli urządzenie jest montowane na poziomie gruntu, warto wykonać od spodu cokół o wysokości min. 30 cm - dzięki temu unikniemy uszkodzenia jednostki podczas gromadzenia się śniegu.

Montaż systemu

Montażu klimatyzacji może dokonać jedynie osoba posiadająca odpowiednie uprawnienia - w tym przypadku jest to certyfikat f-gazowy. Z tego względu nie będziemy skupiać się na opisywaniu procesu montażu.

Instalacja elektryczna i sterowanie

Klimatyzacja potrzebuje do działania energii elektrycznej. Zwykle wystarczające jest zasilanie jednofazowe, natomiast jeśli planujemy sterowanie przewodowe, konieczne będzie rozłożenie przewodu między jednostką wewnętrzną i sterownikiem. Jeśli natomiast wystarczającym rozwiązaniem będzie dla nas pilot bezprzewodowy do sterowania, nie ma takiej konieczności.

Instalacja skroplin

System powinien uwzględniać metodę odprowadzania skroplin wytwarzanych podczas pracy jednostki wewnętrznej. Możemy je odprowadzać grawitacyjnie do kanalizacji występjącej w łazience czy kuchni, bądź zdecydować się na odprowadzanie na zewnątrz - bezpośrednio do gruntu lub rynny. Do instalacji odprowadzania skroplin stosuje się rury o średnio 12 mm układane ze spadkiem 1-2%.