Osoby marzące o własnym domu często zastanawiają się jaką firmę wybrać do budowy. Część inwestorów uważa jednak, że budowa domu systemem gospodarczym to tańsze rozwiązanie. W czasie planowania, niektórzy chcą minimalizować koszty, dlatego decydują się właśnie na ten system. Jest to wymagająca forma, ale wciąż aktualna na naszym rynku. Potrzeba do tego jednak nie tylko wiedzy, umiejętności i czasu, ale także sił i odpowiednich narzędzi. System gospodarczy wydłuża czas budowy, ale ma też sporo zalet. Sprawdź, czy takie rozwiązanie jest dobre i ile możesz zaoszczędzić.

Budowa domu systemem gospodarczym – co to znaczy?

System gospodarczy budowania domów oznacza wykonanie większości prac samodzielnie lub przy pomocy znajomych czy rodziny. Inwestor staje się więc przedsiębiorcą budowlanym, ale trzeba wiedzieć, że nie wykona wszystkiego sam. Część etapów warto przeprowadzić przy wsparciu fachowców z ekipy budowlanej, którzy albo wykonają pracę za nas, albo przeprowadzą instruktaż samodzielnego wykonania np. położenia instalacji. Może się to okazać pomocne. Jednak zanim przystąpimy do pracy, musimy pomyśleć o zaopatrzeniu w materiały, narzędziach i ich transporcie. Przy samodzielnym budowaniu domu należy także załatwić wszelkie formalności, wynegocjować zniżki w sklepach budowlanych, czy zdobyć uprawnienia, np. do pracy na wysokości (potrzebne przy tworzeniu dachu). Oznacza to także miejsce wymagane do składowania materiałów i pomoc w rozładunku. Logistyka jest tu zatem jedną z kluczowych spraw. System gospodarczy nie musi jednak oznaczać samodzielnego budowania w 100%. Można też przemyśleć system mieszany. To tzw. „połączenie przyjemnego z pożytecznym”, ponieważ wciąż oszczędzamy na kosztach robocizny, ale jednocześnie nie wykonujemy wszystkich czynności sami.

Przeczytaj również: Rozbudowa domu – na czym polega? Niezbędne formalności

Firma budowlana czy system gospodarczy?

Inwestorom często przyświeca myśl, że budując dom dla siebie, nie dopuszczą do niedociągnięć czy tak zwanej „fuszerki”. Zdarzają się one bowiem firmom budowlanym, szczególnie tym niesprawdzonym i z małym doświadczeniem. Co więcej, dobre i solidne firmy mają bardzo napięty grafik, a często czekanie „w kolejce” to dla inwestora strata czasu. Budowa domu systemem gospodarczym oznacza więc w praktyce, że nie trzeba kontrolować pracy ekipy, a co najważniejsze – nie traci się środków finansowych na robociznę. Problem polega na tym, że żeby wybudować dom, trzeba mieć choćby minimum wiedzy z zakresu budownictwa, bo same wskazówki z for internetowych, czy instrukcje producentów materiałów budowlanych mogą być niewystarczające, a błędy popełnione na etapie konstrukcji, izolacji, stropów, czy nadproża mogą być w przyszłości niewybaczalne i będą decydować o nietrwałości całego budynku. Nie oznacza to jednak, że budowa domu systemem gospodarczym nie może się udać w przypadku amatora-laika. Odpowiednie przygotowanie merytoryczne i logistyczne może zakończyć się sukcesem.

Poniżej prezentujemy zestawienie różnic między usługami firmy budowlanej, a budowaniem domu systemem gospodarczym.

Zalety i wady samodzielnego budowania domu

Samodzielne budowanie domu to nie tylko brak kosztów robocizny, ale także możliwość rozłożenia prac w czasie. Oznacza to zatem również odkładanie pieniędzy na poszczególne etapy oraz brak konieczności brania kredytu, a jeśli już musimy udać się do banku po pożyczkę, zwykle są to niewielkie sumy. Jak wiadomo, każdy kredyt też ma swoje koszty, więc jeśli budujemy dom metodą gospodarczą, możemy je wyeliminować w znacznym stopniu lub w całości. Zaoszczędzone pieniądze mogą z kolei posłużyć na wykończenie domu materiałami lepszej jakości. Inną zaletą jest brak harmonogramu – firma wykonawcza może mieć różnego rodzaju przestoje i opóźnienia, które nie występują, kiedy to inwestor decyduje o czasie rozpoczęcia i zakończenia kolejnych prac.

Taki rodzaj budowania ma jednak swoje wady. Należy do nich nie tylko wydłużony okres budowania domu, ale często także brak czasu, który odbija się na życiu zawodowym lub prywatnym. Idealnym układem jest sytuacja, kiedy osoba budująca dom nie pracuje lub może wziąć w tym celu dłuższy urlop. W tym przypadku do głosu jednak zaczyna dochodzić ekonomia – czy na pewno opłaca się inwestorowi przerwać pracę na jakiś czas i pozbawić się środków potrzebnych na budowę domu? Często zdarza się także, że firmy budowlane, kupujące materiały hurtowo, mają wynegocjowane zniżki, których nie dostanie inwestor stawiający jeden dom.

Na koniec jeszcze jeden aspekt – inwestor sam musi zdecydować, czy to dla niego wada, czy też zaleta. Budowa domu to ogromna ilość pracy fizycznej. Szacuje się, że postawienie domu o powierzchni około 130 m² oznacza przeniesienie od 40 do 160 ton materiałów budowlanych, a samo stawianie więźby dachowej to około 5-8 ton ciężaru. Z jednej strony taka ilość ciężkich materiałów to wada, która może rzutować na zdrowie budującego, jeśli nie przygotuje się do tego odpowiednio, ale z drugiej strony może to być zaleta. Taka praca zdecydowanie poprawi kondycję fizyczną i zastąpi ćwiczenia na siłowni.

Ile oszczędzam budując dom systemem gospodarczym?

Aktualne analizy wskazują, że samodzielne budowanie domu oznacza oszczędność około 30%. Oznacza to, że dom, który wyceniono na około 600 tysięcy złotych, może nas kosztować o około 180-200 tysięcy złotych mniej w zależności od projektu. Warto zwrócić uwagę, że jeszcze kilka lat temu oszczędność plasowała się na poziomie 10-20%, ale przez rosnące ceny, także koszt budowy domu wzrasta. Budowanie systemem gospodarczym może oznaczać zatem znaczne oszczędności. W skład kosztów wchodzą m.in.: koszty materiałów, wypożyczenie narzędzi czy transport. Potrzebne rzeczy można kupić w hurtowni, gdzie być może uda się wynegocjować zniżkę, ale może się też okazać, że korzystniej jest zrobić zakupy w kilku różnych sklepach budowlanych. Niewątpliwie pracę ułatwiają budynki o prostej bryle i dwuspadowym dachu i to one są także najtańsze do budowania samodzielnie (w dalszej części artykułu prezentujemy przykładowe projekty domów z naszej oferty, które są tanie i przede wszystkim łatwe w budowie). Z kolei jedną z łatwiejszych czynności przy budowie, którą inwestor może wykonać sam, jest stawianie ścian. Przy zdobyciu odpowiedniej wiedzy i wybraniu odpowiednich materiałów – niewymagających zbyt dużej precyzji – postawienie murów może być zajęciem stosunkowo łatwym. Trzeba się jednak zastanowić, czy włożony przez nas wysiłek jest wart tych oszczędności. Część prac lepiej czasem oddać specjalistom.

Od czego zacząć budowę domu systemem gospodarczym?

Rozważenie własnych możliwości (zarówno finansowych, fizycznych, jak i tych, związanych z umiejętnościami praktycznymi) to podstawa. Być może brzmi to jak błahostka, ale budowy domu systemem gospodarczym nie zaczniemy, jeśli nie mamy znajomości czytania dokumentacji projektowej. To punkt wyjścia do wszelkiego rodzaju działań. Dobrze mieć projekt wykonawczy, który jest bardziej rozbudowany i zawiera więcej informacji, niż ogólny projekt budowlany (więcej o różnicach między projektem budowlanym a wykonawczym przeczytasz w innym naszym artykule). Warto też pamiętać, że nawet, jeśli budujemy dom samodzielnie, musimy zgodnie z przepisami zatrudnić kierownika budowy. To jest osoba ze specjalnymi uprawnieniami, która będzie czuwać nad poprawnością wszystkich prac i wesprze nas w różnego rodzaju problemach. Oprócz tego kierownik jest niezbędny do zatwierdzenia prac w dzienniku budowy. To on odpowiada za całość wykonanych robót. Na podstawie jego decyzji i zatwierdzenia, budynek może być oddany do użytkowania. Kierownika budowy można zmieniać na poszczególnych etapach, ale zatrudnienie jednego człowieka na całość prac gwarantuje, że nie dojdzie do nieporozumień i nie zostaną popełnione błędy. Dodatkowo, odpowiadając za bezpieczeństwo budowy, kierownik ma prawo i obowiązek sugerować zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeśli zapewnią bezpieczeństwo robót lub usprawnią proces budowy. 

Skąd wziąć projekt, jaki wybrać i jakie formalności są niezbędne?

Oczywiście cały proces zaczyna się na etapie wspomnianego projektu. Trzeba uzyskać zatem z Urzędu Miasta lub Gminy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) – o ile został stworzony – lub złożyć wniosek o ustalenie warunków zabudowy. Wtedy można przejść do zakupu gotowego projektu (np. z bazy Tooba.pl) lub zlecenia projektu indywidualnego lokalnemu architektowi (to jednak o wiele droższa opcja). Jeżeli wybraliśmy projekt gotowy, należy poddać go adaptacji do lokalnych warunków określonych w MPZP lub warunkach zabudowy. Zarówno w projekcie gotowym po adaptacji, jak i w projekcie indywidualnym, znajdziemy listę materiałów, z których możemy zbudować nasz dom. Materiały te można zmienić, ale powinno się to zrobić na etapie adaptacji – jeszcze przed złożeniem projektu do urzędu. Dobrym pomysłem jest też wykonanie kosztorysu budowy, który przybliży nam koszty, jakie należy przewidzieć. Taki kosztorys inwestorski mogą Państwo zamówić także u naszych Specjalistów. Tego typu kosztorys będzie ponadto niezbędny do uzyskania kredytu – warto więc go posiadać nie tylko dla własnej informacji. Czy to koniec formalności na początek? Niestety nie – więcej o formalnościach przed budową domu przeczytacie TUTAJ.

Przykładowe projekty domów do budowy systemem gospodarczym

Znalezienie odpowiedniego projektu wymarzonego domu to spore wyzwanie. Z kolei poszukiwanie projektu domu łatwego i taniego w budowie, który byłby najlepszy do gospodarczego lub mieszanego systemu budowy, to jeszcze większa ilość poszukiwań i dylematów. Warto pamiętać, że nasi konsultanci projektowi na pewno chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania i pomogą w wyborze najlepszego projektu. Poniżej prezentujemy zestawienie 5 projektów domów spełniających oczekiwania inwestora, który jest zdeterminowany i chce zaoszczędzić na kosztach robocizny:

1. Projekt domu Heros bez garażu – 131,6 m² powierzchni użytkowej

2. Projekt domu Klara bez garażu B – 112,3 m² powierzchni użytkowej

3. Projekt domu Amigo – 89,76 m² powierzchni użytkowej

4. Projekt domu Filip wersja B – 87,3 m² powierzchni użytkowej

5. Projekt domu Doppio – 80 m² powierzchni użytkowej

Budowa domu systemem gospodarczym krok po kroku

Prace najlepiej zacząć w takim momencie, który zagwarantuje zamknięcie stanu surowego przed okresem zimowych mrozów. Zapewni to dobrą kondycję budynku na lata. Wczesna wiosna lub ewentualnie lato to pory, kiedy można podjąć wyzwanie i zacząć budować swój dom. Warto jednak pamiętać, że jeśli zaczynamy wczesną wiosną, musimy mieć pewność, że nie wrócą już przymrozki – to kluczowe w przypadku stawiania fundamentów. Niemniej jednak ławy można zalewać podczas niewielkich minusowych temperatur, ale trzeba wówczas do betonu dodać plastyfikatory. Pora roku nie ma z kolei większego znaczenia w przypadku domów szkieletowych, które są szybsze w budowie, a czasem mogą być też tańsze w wykonaniu.

Pierwszymi i podstawowymi etapami budowy domu są zatem:

• wyrównanie terenu pod budowę
• wytyczenie obszaru budynku
• wykonanie wykopu pod fundamenty
• wykonanie uzbrojenia, szalunków i zalewanie ław
• wznoszenie ścian
• wylewki, komin, krokwie, łaty
• pokrycie dachu
• wstawienie okien i drzwi.

Może się okazać, że inwestor nie jest w stanie postawić całego domu sam – od fundamentu aż po pomalowanie ścian. Oznacza to często nawet kilkuletni proces. Część prac wymaga dużej ilości wiedzy, ale i doświadczenia, jak np. budowa dachu, czy wykonanie niektórych instalacji. Kluczowe jest więc mierzenie sił na zamiary, ale i kondycja oraz determinacja.

Co warto zrobić na budowie samodzielnie, a co zlecić fachowcom?

Mieszany system budowania cieszy się coraz większą popularnością. W tym układzie inwestorzy samodzielnie prowadzą jedynie te czynności, które potrafią, lub do wykonania których mają sprzęt. Z kolei prace wymagające np. użycia koparki czy betoniarki zlecają firmie budowlanej. Na jednym z for internetowych można natknąć się na pytanie: „Jak myślicie ile zdolny amator może zrobić sam przy budowie, jak najmniej korzystając z «ekip»?” - pytanie co prawda z 2009 roku, ale wciąż aktualne. Odpowiedź jednego z użytkowników brzmi:

„...może zrobić wszystko. Czas wykonania jest wprost proporcjonalny do jego zdolności i zasobności portfela, a odwrotnie proporcjonalny do ilości wolnego czasu. Tak więc jeżeli chcesz budować całe życie to - solo ... jak chcesz mieć to zrobione w miarę szybko to musi być jakaś ekipa nawet 2 osobowa. Bo ktoś musi jechać po materiały.…”.

W rzeczywistości wygląda to tak, że są prace, które z pewnością można wykonać samemu, ale są też takie, za których wykonanie nie warto się zabierać, bo można tylko zepsuć całą budowę. Budowa domu to takie elementy, jak:

• budowa fundamentów
• ściany nośne i działowe
• kominy
• strop i schody
• elewacja
• więźba dachowa
• poszycie dachowe
• pokrycie dachowe
• okna dachowe i wyłaz
• docieplenie poddasza
• podbitka okapu
• stolarka zewnętrzna
• okna PV
• drzwi zewnętrzne
• posadzki
• tynkowanie
• parapety
• instalacja elektryczna i wodno-kanalizacyjna
• ogrzewanie
• malowanie.

Prace, które możesz wykonać samodzielnie lub przy pomocy rodziny, czy znajomych to:

• stawianie ścian – materiały i sposób ich obróbki ułatwiają budowanie murów i niwelowanie ich nierówności
• ocieplenie
• pokrycie dachu – szczególnie, jeśli zaplanujemy wyłożenie go blachodachówką
• podwieszany sufit – sufit, który jest popularny, możemy w nim zainstalować np. dodatkowe oświetlenie lub dodatkową izolację wełną mineralną, a który nie jest trudny w wykonaniu
• przygotowanie instalacji wodno-kanalizacyjnej i ciepłego ogrzewania oraz elektrycznej
• montaż ościeżnic, drzwi i okien
• malowanie ścian
• kładzenie płytek i paneli.

Z kolei do prac, które lepiej zlecić specjalistom należą:

• wyrównanie terenu
• izolowanie i wylewanie fundamentów – to bardzo ważny element rzutujący na izolację całego domu
• zalewanie stropów
• tworzenie więźby dachowej – detale decydują o trwałości dachu (istnieje możliwość zamówienia gotowej więźby; wiązary są przygotowywane w fabryce, a ich montaż zajmuje 1-2 dni)
• tynkowanie – maszynowe; tynki wykonane przez firmę budowlaną są bardziej równe, gładkie i wytrzymałe niż te, nakładane ręcznie oraz szybciej się je uzyskuje
• wylewki – brak dokładności może rzutować na kolejne etapy budowy.

Gdzie szukać porad na temat samodzielnej budowy domu?

Dostęp do wiedzy jest nieograniczony – można zarówno zasięgać opinii u kierownika budowy, w sklepach budowlanych, a także czerpać przydatne informacje z wielu innych wymienionych poniżej źródeł.

1. Kanały na YouTube o budowaniu domu

• Nasz kanał Akademii Budowy: https://www.youtube.com/channel/UCYeGI_S6ibUGqirDo9obK7A
• Sam buduję dom-bez kredytu – np. o tym co robić, kiedy masz pozwolenie na budowę, nie masz pieniędzy, a nie chcesz mieć kredytu: https://www.youtube.com/watch?v=1lIx2QiCbBs
• Programista na Budowie – np. o kosztach budowy systemem gospodarczym: https://www.youtube.com/watch?v=7F2L2XeAQ9A
• Łukasz Budowlaniec – np. o tym od czego zacząć budowę domu: https://www.youtube.com/watch?v=sXmq042K0cI
• Zbudujmy nasz dom – np. o murowaniu ścian fundamentowych: https://www.youtube.com/watch?v=IEvGYUfGYGE
• BB Bartek Buduje – np. o stawianiu ścian nośnych: https://www.youtube.com/watch?v=lZzZiO6y_fw
• Marcin buduje – np. o więźbie dachowej: https://www.youtube.com/watch?v=fJOyhR5JyAo
• Będzie niełatwo – np. o kosztach robocizny w 2020 i 2021 roku: https://www.youtube.com/watch?v=Tikue-ZlIU8.

2. Książki – poradniki

• „Poradnik Budowlany” – Tooba.pl
  Wszystko co musisz wiedzieć o budowie domu znajdziesz w naszym „Poradniku Budowlanym”. To idealna propozycja w wersji drukowanej dla osób, które planują budowę domu lub są w jej trakcie. Zawiera on informacje o sposobach obniżania kosztów bez utraty jakości, aktualnie obowiązujących formalnościach, energooszczędnych instalacjach czy najnowszych rozwiązaniach technologicznych i materiałowych. To ogromna dawka przydatnej i merytorycznej wiedzy.

Praktyczne informacje znajdziecie też w innych drukowanych książkach (zaznaczamy jednocześnie, że podane propozycje wydane zostały w 2017 roku, więc aktualność zawartej tam treści warto zweryfikować przed przystąpieniem do pracy):

• „Jak zbudować dom – praktyczny poradnik w pytaniach i odpowiedziach” – Anna Sieniawska-Kuras
• „Nowy poradnik majstra budowlanego” – Janusz Panas.

3. Wiedza „na żywo”, czyli Akademia Budowy

Akademia Budowy to wydarzenie organizowane przez Tooba.pl, które od 2021 roku odbywa się w formule online. To połączenie prezentacji na żywo z poradami ekspertów i konsultacjami indywidualnymi. Uczestnicy mogą zatem obejrzeć kilka godzin filmików dotyczących tego, jak przygotować się do budowy domu, poznać najnowsze technologie i zalety produktów, a także mogą indywidualnie wycenić budowę swojego domu. To także kilkadziesiąt ekspertów, którzy służą pomocą i odpowiedzą na wiele pytań z branży architektonicznej, budowlanej czy grzewczej. Po udziale w wydarzeniu inwestor wie, jakie formalności go czekają, jak ważna jest konstrukcja budynku, jakie instalacje wybrać i jak wykończyć dom. Różnorodność tematów i zagadnień to coś, co wyróżnia tę ofertę. Więcej informacji o terminach i cenie udziału znajdziecie na stronie: akademiabudowy.pl.

4. Wiedza od architekta

Kupując projekt z oferty Tooba.pl, uzyskujesz wsparcie ze strony naszych konsultantów. Doradzamy w wielu kwestiach, począwszy od formalności, przez szeroki wybór projektów, a na materiałach skończywszy. Z chęcią podpowiadamy, jakie domy są najtańsze lub najłatwiejsze w budowie, które z nich mają nowoczesne systemy i instalacje, jakich zmian można dokonać w danym projekcie (oraz ich koszt) itp. Odpowiemy też na szereg innych ważnych pytań. Kontakt do nas znajdziesz na naszej stronie internetowej.

Niewątpliwie budowa domu systemem gospodarczym to oszczędność pieniędzy i wielka lekcja budownictwa. Z całą pewnością satysfakcja po zakończonej budowie, o ile inwestor rzetelnie się do niej przygotuje, jest gwarantowana. Warto jednak zastanowić się, czy nie zastosować mieszanego systemu budowania domu. To wciąż oszczędny sposób budowy, ale oznaczający wsparcie fachowców w kluczowych momentach.

Bibliografia:

• Regulacje dotyczące decyzji o warunkach zabudowy
• Wikipedia - Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego
• "Poradnik Budowlany" Tooba.pl