Patrząc na dom jako całość, kształt dachu postrzegamy niekiedy jako coś oczywistego, integralną część budynku – i z jednej strony tak właśnie powinno być, ponieważ świadczy to o spójności kompozycyjnej projektu. Ale z drugiej strony, skoro zamierzamy już spełnić marzenie o własnym dachu nad głową, warto nieco uważniej przyjrzeć się konstrukcji owego dachu i zastanowić się nad jej funkcjonalnością i wpływem na finalny koszt budowy.

Dach płaski – czy warto?

Płaski dach to niezbyt częsty widok w przypadku domów jednorodzinnych – przynajmniej tych wybudowanych w ciągu ostatnich dekad. Taka konstrukcja kojarzy się najczęściej z prostymi peerelowskimi „kostkami” czy „klockami” i nie jest zbyt chętnie wybierana przez współczesnych inwestorów. Trzeba jednak przyznać, że płaski dach ma swoje zalety. Kluczową wartością jest niska cena – koszt budowy domu z takim dachem może być niższy nawet o ok. 30 000 zł w porównaniu do dachu dwuspadowego. Wynika to głównie z mniejszej powierzchni, mniejszej ilości materiałów budowlanych i wykończeniowych oraz niezbyt skomplikowanego procesu wykonania. Oczywiście, jeżeli zechcemy zastosować wyższej jakości pokrycie dachowe (np. innowacyjną papę z polimerami), wówczas cena będzie wyższa, lecz wciąż atrakcyjna w porównaniu z kosztami innego rodzaju dachów.

Płaski dach to także większa przestrzeń użytkowa na drugiej kondygnacji – nie ma tu skosów, więc zyskujemy swobodę w zakresie aranżacji wnętrza. Jeżeli strop zostanie odpowiednio zaizolowany, otrzymamy również bardzo satysfakcjonującą efektywność cieplną domu, co przełoży się na niższe koszty użytkowania. Warto w takim przypadku zainwestować w fotowoltaikę – na płaskim dachu możemy ustawić panele w dowolnym kierunku, tak aby nasza domowa elektrownia mogła pracować jak najwydajniej.

Choć dach płaski dość dobrze znosi wichury, to jednak ze śniegiem nie poradzi sobie już tak łatwo – trzeba liczyć się z koniecznością odśnieżania. Odprowadzanie wody również będzie bardziej problematyczne niż w przypadku dachów dwu- lub wielopołaciowych: może się okazać, że trzeba zainwestować w bardziej zaawansowany system odwadniania niż tylko rynny.

Zobacz także: Łazienka na poddaszu – czym zabudować i wykończyć skosy?

Dach dwuspadowy, czyli najpopularniejsza opcja

Na całkowity koszt dachu wpływa przede wszystkim jego kształt, a konkretnie – stopień skomplikowania. To dlatego proste dachy dwuspadowe cieszą się największą popularnością: są praktyczne, dość łatwe w wykonaniu (więźba dachowa nie musi być bardzo mocna i ciężka), a ich cena jest optymalna.

Dach dwuspadowy jest złożony z dwóch połaci, których górne krawędzie są połączone kalenicą, czyli linią szczytową. Kąt nachylenia połaci może być zróżnicowany – od tego również zależy ostateczny koszt. Im większy kąt nachylenia, tym większa powierzchnia dachu, więcej materiałów budowlanych i dłuższy czas wykonania, a przy tym – mniejsza powierzchnia użytkowa na poddaszu. Za taki dach zapłacimy również nieco więcej niż w przypadku „standardowego” skosu. Jednak zaletą dużych skosów jest zwiększona odporność dachu na trudne warunki atmosferyczne, takie jak np. silny wiatr czy intensywne opady śniegu. Nic więc dziwnego, że spadziste dachy, o dużym kącie nachylenia, są charakterystyczną cechą m.in. na Podhalu czy w innych górskich obszarach.

Szukając najtańszej opcji budowy dachu dwuspadowego, możemy wybrać projekt bez okien dachowych. Taka konstrukcja będzie najmniej pracochłonna i najmniej obciążona ryzykiem popełnienia błędów wykonawczych. Trzeba jednak liczyć się z tym, że poddasze nie będzie zbyt dobrze doświetlone – jedynym źródłem światła mogą być wówczas okna w ścianach szczytowych, co stanowi pewne utrudnienie przy adaptacji poddasza na cele mieszkalne. Wybierając projekt z oknami dachowymi, zapłacimy od kilku do kilkunastu tysięcy złotych więcej, w zależności od liczby okien. Jeszcze droższą alternatywą jest lukarna, czyli zadaszona nadbudówka w połaci dachu, wyposażona w pionowe okno. Dzięki lukarnom powierzchnia użytkowa poddasza trochę się powiększy, a wnętrze będzie lepiej oświetlone. Warto przy tym wspomnieć, że lukarny najlepiej sprawdzą się przy większym kącie nachylenia połaci dachowej – jeżeli dach nie jest bardzo spadzisty, wówczas bardziej efektywnym rozwiązaniem będą zwykłe okna dachowe: obrotowe lub uchylno-obrotowe.

Dach kopertowy i wielospadowy

Dach czterospadowy, czyli kopertowy, to rozwiązanie z wyższej półki cenowej. Tego typu konstrukcja składa się z czterech połaci i wymaga mocnej, stabilnej więźby, co sprawia, że dach jest dobrze przystosowany do trudnych warunków atmosferycznych, takich jak np. gwałtowne wichury, deszcze, śniegi itp. Wadą dachu czterospadowego jest mniejsza powierzchnia użytkowa na poddaszu (w porównaniu do dachu dwuspadowego) - nie mamy trójkątnej ściany szczytowej, lecz same skosy. To z kolei wiąże się również z koniecznością montażu okien dachowych, jeżeli chcemy, by na poddasze docierało światło słoneczne. Podobnie jak w przypadku dachu dwupołaciowego, możemy zastosować tu lukarny czy tzw. wole oko, czyli nadbudówkę z półokrągłym lub owalnym oknem pionowym.

Koszt budowy dachu kopertowego jest uzależniony od jego wielkości i kąta nachylenia połaci, rodzaju pokrycia dachowego, a także od rodzaju okien (lub ich braku) – szacunkowo zapłacimy o kilka tysięcy zł więcej niż w przypadku dachu dwuspadowego.

Najdroższym rozwiązaniem jest dach wielospadowy, zwany też wielopłaszczyznowym – decydując się na takie rozwiązanie, trzeba liczyć się ze wzrostem kosztów budowy domu o co najmniej kilkanaście tysięcy lub nawet ponad 20 000 zł. Wysoka cena wynika przede wszystkim ze zużycia większej ilości materiałów i wyższych kosztów robocizny, ponieważ potrzebna jest solidna więźba dachowa i duża precyzja wykonania skomplikowanej konstrukcji. Tego rodzaju dach ma jednak również swoje mocne walory: umożliwia dobre doświetlenie poddasza i optymalizację przestrzeni użytkowej. Poza tym jest bardzo dobrze przystosowany do zróżnicowanych warunków pogodowych: ułatwia odprowadzanie wody deszczowej, nie zalega na nim śnieg i jest odporny na silne porywy wiatru. Nie sposób także pominąć atrakcyjności wizualnej dachu wielospadowego, który nadaje całemu budynkowi oryginalny charakter.

Wybór pokrycia dachowego

Istotny element, który również wpływa na koszt budowy domu i w pewnym stopniu jest związany z rodzajem dachu, to pokrycie dachowe. W przypadku płaskich dachów stosuje się papę, za którą zapłacimy średnio ok. 10-12 zł za m² w wersji najbardziej podstawowej. Jeżeli jednak zależy nam na wyższej jakości, możemy zdecydować się na bardziej zaawansowane rodzaje papy, np. polimerobitumiczną – wówczas cena rośnie do ok. 35-48 zł/m².

Na dachach dwuspadowych i kopertowych często układa się blachodachówkę, która wizualnie przypomina dachówkę ceramiczną, ale kosztuje mniej: najtańsze modele są dostępne już za ok. 25-30 zł/m², natomiast za lepszej jakości blachodachówkę zapłacimy ok. 42-60 zł/m². Dla porównania, 1m² dachówki ceramicznej to koszt ok. 50-80 zł, choć na rynku dostępne są także modele w cenie ok. 100-200 zł/m². Wysoka cena idzie w parze z jakością: dachówka ceramiczna przetrwa co najmniej kilkadziesiąt lub nawet do 100 lat, bardzo dobrze odprowadza wodę, może mieć rozmaite kolory i wzory, i jest wykonana z naturalnych materiałów. Nie jest wskazane jednak układanie jej na dachach o zbyt małym ani zbyt dużym kącie nachylenia połaci (optymalny zalecany spadek dachu to ok. 20-45°). Alternatywą, którą można zastosować na dachu o nieco większym spadku (do ok. 60°), jest dachówka betonowa, której ceny kształtują się na poziomie ok. 45-60 zł/m².

Każdy rodzaj dachu ma swoje lepsze i gorsze strony – jednak niezależnie od tego, jaki projekt wybierzemy, warto przede wszystkim zainwestować w dobrej jakości materiały i rzetelną ekipę dekarską. Dzięki temu wyższą cenę zrekompensuje nam komfort użytkowania, poczucie bezpieczeństwa i spokoju.

UWAGA! Podane kwoty są cenami przybliżonymi, pochodzą z ogólnodostępnych w Internecie zestawień kosztów, dlatego mogą odbiegać od aktualnych cen oraz nie stanowią oferty handlowej.