Kuchnia otwarta – najważniejsze aspekty

Przyjęło się, że kuchnie otwarte dominują przede wszystkim w projektach kawalerek i małych mieszkań w blokach. Współcześnie jednak kuchnie otwarte na salon projektuje się również w domach jednorodzinnych. Dlatego też można powiedzieć, że kuchnia otwarta jest rozwiązaniem uniwersalnym, które – w zależności od zastosowanego układu kuchennego i budowy pomieszczenia – sprawdzi się zarówno w ograniczonej powierzchni mieszkania, jak i w dużej przestrzeni salonu w domu. Architekci wnętrz zalecają jednak, aby kuchnię otwartą projektować w pomieszczeniach o optymalnej wielkości 20 metrów kwadratowych. Wówczas będziemy mogli zaplanować kuchnię funkcjonalną i ergonomiczną, a także będziemy dysponować wieloma możliwościami aranżacyjnymi.

Projektując kuchnię otwartą, należy podzielić przestrzeń na strefę kuchenną oraz wypoczynkową. Ogólna i najczęściej stosowana zasada mówi, że kuchnia otwarta nie powinna przekraczać 1/3 powierzchni całego pomieszczenia.

Uwaga: Kuchnię otwartą zazwyczaj projektuje się w przestrzeni salonu. Możliwe jest jednak stworzenie projektu, w którym kuchnia zostanie wydzielona np. z korytarza lub z jadalni.

Kuchnia otwarta sprawdzi się zwłaszcza w przypadku osób, które często organizują przyjęcia rodzinne i spotkania towarzyskie oraz cenią sobie utrzymywanie kontaktu z gośćmi lub z innymi domownikami podczas przyrządzania posiłków. Często również wydzielenie kuchni z powierzchni salonu pozwala uniknąć przytłoczenia, jakie mogłoby panować w kuchni zamkniętej o małym metrażu. Dla wielu inwestorów lepszym wyborem jest jedno przestronne pomieszczenie spełniające dwie funkcje niż dwa oddzielne – mała kuchnia i mały salon.

Kuchnia półotwarta – częściowe oddzielenie kuchni od salonu

Warto wiedzieć, że istnieje pośrednie rozwiązanie pomiędzy kuchnią otwartą a kuchnią zamkniętą. Pomieszczenie półotwarte osiągniemy poprzez częściowe oddzielenie pomieszczenia za pomocą podziału architektonicznego lub odpowiedniego doboru mebli. W przypadku pierwszej opcji kuchnię możemy wydzielić od reszty pomieszczenia na przykład za pomocą: niskiej ścianki działowej, ścianki z pleksi, ścianki działowej przezroczystej ze szkła. Innym sposobem na wydzielenie kuchni jest wykorzystanie: wysokich regałów, półek ażurowych, wyspy kuchennej.

Atutem kuchni półotwartej jest połączenie zalet kuchni zamkniętej oraz otwartej. Użytkownicy takiej kuchni mają zapewnioną dozę prywatności podczas przygotowywania posiłków, ale również nie są odgrodzeni od reszty domowników lub gości i mogą pozostawać z nimi w stałym kontakcie w czasie gotowania.

Ergonomia w kuchni otwartej

Zaprojektowanie kuchni otwartej na salon może czasami być problematyczne. Kluczem do sukcesu jest stworzenie nie tylko stylowej kuchennej przestrzeni, ale również i ergonomicznej. Przede wszystkim warto wydzielić poszczególne strefy robocze oraz zaprojektować trójkąt roboczy (w odniesieniu do rzutów pomieszczenia). Dobre zaplanowanie kuchennej zabudowy nie tylko sprawi, że łatwiej będzie nam przyrządzać posiłki i poruszać się w kuchni, ale również może skrócić czas gotowania. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że trójkąta roboczego nie da się wprowadzić w przypadku kuchni otwartej w układzie jednorzędowym – o układach kuchennych wspominamy w dalszej części artykułu.

Trójkąt roboczy i podział na strefy robocze

Trójkąt roboczy to jedna z najważniejszych zasad stosowanych w projekcie kuchni – bez względu na to, czy nasza kuchnia będzie otwarta, półotwarta czy zamknięta. Wierzchołki trójkąta tworzą trzy kluczowe elementy każdej kuchni, czyli lodówka, zlewozmywak, kuchenka (płyta grzewcza, piekarnik). Trójkąt roboczy określa optymalne odległości pomiędzy nimi, przy czym całkowita długość wszystkich jego boków nie powinna przekraczać 7 metrów. Co więcej, osoby praworęczne powinny zaprojektować zabudowę kuchenną w taki sposób, aby poruszać się po trójkącie roboczym w prawą stronę, czyli od lodówki do kuchenki. Poniżej przedstawiamy odległości pomiędzy lodówką, zlewozmywakiem a kuchenką zgodnie z zasadą trójkąta roboczego:

 

• odległość pomiędzy lodówką a kuchenką (płytą grzewczą) lub lodówką a piekarnikiem – powinna wynosić od 120 do 270 centymetrów;
• odległość pomiędzy lodówką a zlewozmywakiem – powinna wynosić od 120 do 210 centymetrów;
• odległość pomiędzy zlewozmywakiem a kuchenką (płytą grzewczą) lub pomiędzy zlewozmywakiem a piekarnikiem – powinna wynosić od 120 do 210 centymetrów lub 90 centymetrów (w przypadku kuchni o niewielkim metrażu).

Warto, aby projekt kuchni otwartej uwzględniał również podział na strefy robocze. Wyróżniamy:

 

• strefę zapasów – należą do niej: lodówka, zamrażarka, szafki na produkty spożywcze, które nie wymagają przechowywania w lodówce;
• strefę przechowywania – to elementy zabudowy kuchennej, w których przechowywane są akcesoria kuchenne, garnki, sztućce itp.;
• strefę przygotowywania posiłków – obejmuje blaty robocze (blat główny i blaty pomocnicze);
• strefę gotowania – należy do niej: kuchenka (płyta grzewcza), piekarnik, kuchenka mikrofalowa, okap kuchenny;
• strefę mokrą (inaczej zmywania) – w jej skład wchodzi zlewozmywak oraz zmywarka, obejmuje także szafkę pod zlewem, w której najczęściej przechowywane są pojemniki do sortowania odpadów i akcesoria do sprzątania.

Kuchnia otwarta a układy kuchenne

Układ kuchenny określa ustawienie elementów zabudowy kuchennej. Wśród najpopularniejszych układów można wymienić:

 

• układ kuchenny dwurzędowy,
• układ kuchenny jednorzędowy,
• układ kuchenny w kształcie litery „U”,
• układ kuchenny w kształcie litery „L”,
• układ kuchenny w kształcie litery „G”. 

Zabudowa kuchenna powinna zostać zaprojektowana przede wszystkim zgodnie z metrażem wnętrza. Należy pamiętać zwłaszcza o tym, że pomiędzy ciągami roboczymi powinien występować prześwit (wolna przestrzeń) wynoszący optymalnie 120 centymetrów. Zastosowanie mniejszych odległości będzie skutkować między innymi problematycznym korzystaniem z dolnych elementów zabudowy kuchennej, a także utrudnieniami w poruszaniu się w przestrzeni kuchennej przez więcej niż jednego użytkownika. Przyjmuje się również, że odległość pomiędzy górną a dolną zabudową nie powinna wynosić mniej niż 45 centymetrów. Natomiast łączna długość blatów roboczych w kuchni wynosi około 120 centymetrów. Optymalna długość głównego blatu roboczego wynosi od 60 do 80 centymetrów, natomiast blaty pomocnicze powinny mieć 30-40 centymetrów długości.

W przypadku układów w kształcie litery „U”, litery „G” i litery „L” należy zagospodarować również narożniki – co wiąże się z większymi nakładami finansowymi. Warto wybierać szafki z systemami dedykowanymi narożnikom, czyli tak zwane karuzele (są to szafki z systemami obrotowymi, które przeznaczone są do przechowywania przedmiotów o nieregularnych kształtach) i magic corner (są to szafki z systemami opartymi na prowadnicach wysuwających półki; magic corner dedykowane są do przechowywania przedmiotów o regularnych kształcie).

Uwaga: Architekci wnętrz podkreślają, że w kuchniach otwartych na salon najczęściej stosowany jest układ jednorzędowy oraz układ w kształcie litery „L”.

Kuchnia otwarta z wyspą kuchenną

W nowoczesnych kuchniach otwartych na salon królują wyspy kuchenne. Projektowane są w taki sposób, aby wydzielać strefę kuchenną od strefy wypoczynku. Co ważne, wyspa kuchenna to nie tylko modny dodatek, ale również i funkcjonalny mebel. W zależności od rozmiaru wyspy, możemy na niej zaplanować kilka stref roboczych:

 

• strefę zapasów i przechowywania – wyspa kuchenna może być wyposażona w szafki, półki i szuflady, w których przechowuje się akcesoria kuchenne oraz produkty spożywcze niewymagające chłodzenia;
• strefę przygotowywania posiłków – blat wyspy kuchennej może służyć do przygotowywania posiłków;
• strefę gotowania – na wyspie kuchennej można zainstalować płytę grzewczą lub piekarnik;
• strefę zmywania – na wyspie kuchennej instaluje się również zlewozmywak.

Co ważne, chcąc umieścić na wyspie kuchennej zlew lub płytę grzewczą, należy uwzględnić te elementy już na początku budowy. Dlaczego? Decydując się na wyspę kuchenną ze strefą zmywania i strefą gotowania, możemy w przyszłości mieć problem z doprowadzeniem mediów, czyli instalacji elektrycznej oraz instalacji wodno-kanalizacyjnej.

Wyspa kuchenna może służyć również jako miejsce do wspólnego spożywania posiłków. Należy wówczas wybierać modele o wysokości około 110 centymetrów (standardowe wyspy kuchenne mają zazwyczaj około 85 centymetrów wysokości) oraz dokupić krzesła barowe.

Warto wiedzieć, że prócz wysp kuchennych na rynku dostępne są również półwyspy. Czym się różnią? Wyspę kuchenną najczęściej projektuje się w przestrzeni kuchni tak, aby istniała możliwość obejścia jej z każdej strony – jest to mebel wolnostojący. Natomiast półwysep kuchenny jest zabudowany z jednej strony i zazwyczaj stanowi przedłużenie dolnych szafek zabudowy kuchennej. Przyjmuje się również, że półwyspy mają mniejsze gabaryty niż klasyczne wyspy, natomiast mogą pełnić takie same funkcje.

Kuchnia otwarta – spójna z salonem czy wydzielona?

Kuchnia otwarta może być spójna z salonem lub wręcz przeciwnie – wizualnie się od niego odcinać. Zwłaszcza w przypadku wnętrz o niewielkim metrażu zaleca się jednak spójność w kolorystyce oraz w doborze materiałów i faktur. W kuchniach otwartych stosuje się takie same materiały na podłogę i ściany, co w salonie. Również meble kuchenne mogą być zbliżone swoim stylem, kolorystyką i wykończeniem do egzemplarzy występujących w salonie. Pamiętajmy jednak o tym, aby wybierać zabudowę kuchenną wykonaną z materiałów wytrzymałych ze względu na to, że będzie ona narażona między innymi na bezpośrednie działanie pary wodnej czy na obtłuczenia.

Niewielką kuchnię wizualnie powiększymy za pomocą jasnych barw. Powinny w niej dominować zwłaszcza: biele, beże, kremy, szarości. Co więcej, możemy również wybrać lakierowane lub przeszklone fronty mebli. Mocniejsze kolory wprowadza się natomiast za pomocą dodatków.

Kuchnia otwarta na salon rzadziej aranżowana jest na zasadzie kontrastu, czyli poprzez zastosowanie innej kolorystyki lub wybór płytek ceramicznych na podłodze w kuchni przy równoczesnym zastosowaniu paneli w części salonowej. Innym sposobem na odcięcie strefy kuchennej od strefy wypoczynkowej jest odpowiednie rozmieszczenie i wybór mebli – pisaliśmy o tym, wspominając o kuchni półotwartej.

Oświetlenie w kuchni otwartej

Zaletą kuchni otwartej na salon jest optymalny dostęp do źródeł światła naturalnego. Nie oznacza to natomiast, że powinniśmy zrezygnować z oświetlenie strefy kuchennej. Właściwy dobór oświetlenia nie tylko pozytywnie wpłynie na funkcjonalność kuchni, ale również może wizualnie wydzielić kuchnię od salonu – wystarczy, że wybierzemy odmienną barwę światła oraz lampy, które różnią się designem i wykończeniem.

W przypadku kuchni otwartej na salon jedna lampa wisząca na środku salonu oraz naturalne źródła światła nie wystarczą. Należy doświetlić również: blaty robocze, kuchenkę (płytę grzewczą), zlew, wyspę kuchenną (jeżeli obejmuje projekt kuchni). Prócz klasycznych lamp rozwiązaniem cieszącym się dużą popularnością (a także energooszczędnym) jest montaż listwy LED pod szafkami kuchennymi górnego indeksu.

Uwaga: Nad kuchnią otwartą można również zamontować podwieszany sufit z oświetleniem punktowym.

Jakie zalety i wady kuchni otwartej?

Tak jak wspomnieliśmy na początku artykułu, kuchnia otwarta to rozwiązanie uniwersalne, które sprawdza się zarówno w mieszkaniach o małym metrażu, jak i w przestronnych domach jednorodzinnych. Zwłaszcza w przypadku ograniczonej powierzchni wydzielenie kuchni z salonu pozwala uniknąć przytłoczenia, jakie mogłoby panować w dwóch osobnych pomieszczeniach o małym metrażu. 

W kuchni otwartej możemy zastosować różne układy kuchenne (oczywiście w zależności od wielkości i budowy pomieszczenia), a także postawić na aranżacje spójne z salonem, albo oddzielające kuchnię od części wypoczynkowej. W otwartej przestrzeni często umieszczane są również funkcjonalne wyspy kuchenne.

Niewątpliwą zaletą kuchni otwartej jest również możliwość utrzymywania kontaktu podczas gotowania z domownikami oraz z zaproszonymi gośćmi. Oczywiście ta zaleta dla niektórych inwestorów, traktujących kuchnię jako domowy azyl i ceniących sobie spokój podczas przygotowywania posiłków, może również uchodzić za wadę. W przestrzeni kuchni otwartej na salon najczęściej zostaje wydzielone miejsce do spożywania posiłków, dlatego też nie trzeba przenosić do osobnego pomieszczenia gotowych, gorących potraw.

Kolejną zaletą kuchni otwartej na salon jest optymalny dostęp do źródeł światła naturalnego – w dobrze doświetlonej przestrzeni łatwiej jest przygotowywać posiłki.

Wady kuchni otwartej

Kuchnia otwarta to rozwiązanie, które nie jest pozbawione wad – tak jak również i kuchnia zamknięta. Przede wszystkim największym minusem kuchni w przestrzeni otwartej jest brak możliwości zamknięcia drzwi, co skutkuje: brakiem odpowiedniej izolacji akustycznej (dźwięki z kuchni mogą utrudniać wypoczynek w salonie), wonią unoszącą się w całym pomieszczeniu, parą wodną osiadającą na meblach oraz na urządzeniach elektronicznych zlokalizowanych w salonie. Co więcej, aromaty powstające w czasie gotowania mogą wsiąkać w meble tapicerowane.

W przypadku małych aneksów kuchennych w układzie jednorzędowym nie jest możliwe wprowadzenie trójkąta roboczego. To z kolei może utrudniać przygotowanie potraw – kuchnia powinna odznaczać się zwłaszcza wysoką funkcjonalnością.

Projekt kuchni otwartej powinien również uwzględniać kwestie związane z bezpieczeństwem – dotyczy to zwłaszcza rodzin z małymi dziećmi. Tak jak wspomnieliśmy, możliwe jest zaprojektowanie kuchni półotwartej z zastosowaniem na przykład ścianek działowych – wówczas częściowo zamkniemy przestrzeń kuchenną przed dziećmi. W innym przypadku należy szczegółowo rozplanować rozmieszczenie sprzętów AGD i innych elementów zabudowy kuchennej. Warto zastosować również dodatkowe zabezpieczenia.

Poniżej przedstawiamy zestawienie opisanych zalet i wad kuchni otwartej w formie tabeli.