Wykusz – co to właściwie jest?

Wykusz to element konstrukcyjny w kształcie wielokąta, prostokąta lub półkola, wystający przed elewację, czasem nadwieszony powyżej parteru, na jednej lub kilku kondygnacjach. Niekiedy możemy napotkać podobną formę architektoniczną, wybudowaną od fundamentu przez całą wysokość budynku – wówczas mamy do czynienia z ryzalitem.

Zanim moda na budynki z wykuszem pojawiła się w Europie, przez długie lata były one domeną architektury Bliskiego Wschodu, gdzie wykusze stanowiły element obronny. Na starym kontynencie wykusz upowszechnił się na dobre w epoce renesansu, kiedy to funkcję obronną zmieniono na dekoracyjną i rekreacyjną.

Od strony zewnętrznej wykusz może przypominać zabudowany balkon, jednak w przeciwieństwie do niego, stanowi integralną część pokoju. Może to być jedynie płytka wnęka okienna lub znacznie większa przestrzeń, która stanie się swego rodzaju aneksem wypoczynkowym, biurowym czy jadalnym.

Pomysł na aranżację wykuszu – jadalnia

Jeżeli mamy do zagospodarowania wykusz sporych rozmiarów, o trzech lub pięciu ścianach, możemy urządzić w nim jadalnię. Najlepiej sprawdzi się tu okrągły lub owalny stół, dopasowany do wielkości wykuszu – tak, aby w miarę możliwości była to osobna strefa, dość wyraźnie oddzielona od salonu, a równocześnie stanowiąca z nim spójną całość. Bezpośrednio pod oknem można umieścić niewysokie szafki lub skrzynie na wymiar, które będą mogły pełnić dwojaką funkcję: siedziska i miejsca do przechowywania naczyń, sztućców czy obrusów i ozdób stołowych. Nad stołem warto zamontować wiszącą lampę sufitową, dającą miękkie, łagodne światło, które będzie sprzyjało relaksowi podczas posiłków i stworzy przyjemną atmosferę. Ciekawą alternatywą są także niewielkie kinkiety na dwóch przeciwległych ścianach wykuszu, tuż przy granicy z pozostałą częścią pomieszczenia.

Strefa wypoczynkowa czy kącik dziecięcych zabaw?

Wykusz to również idealne miejsce na kącik wypoczynkowy. W takim przypadku mamy właściwie nieskończone możliwości aranżacji, uzależnione w pewnym stopniu od wymiarów wykuszu. Jeżeli powierzchnia jest nieduża, wystarczy zamontować mocny, szeroki parapet, na którym ułożymy wygodne poduchy. Tuż obok przyda się mały stolik kawowy i stylowa lampa podłogowa. Aby jeszcze wzmocnić efekt przytulności, warto zawiesić w oknach miękkie, długie zasłony.

Jeżeli jednak mamy do czynienia z dużym wykuszem, możemy zaszaleć nieco bardziej. Z powodzeniem zmieści się tu komfortowa sofa czy nawet kanapa. Obok niej może stanąć minibarek lub niewysoki regał na ulubione książki. Jeżeli dodamy do tego świeczki lub kominek do aromaterapii i dzbanek aromatycznej herbaty, w naszym relaksacyjnym kąciku na dobre zapanuje przyjemny klimat.

Jednak wypoczynek to nie tylko wylegiwanie się na kanapie – niektórzy najlepiej odpoczywają w ruchu. W takiej sytuacji wykusz możemy wykorzystać jako miejsce do ćwiczeń lub jogi. Na podłodze rozkładamy matę, a hantle, taśmy, ekspandery i inne przydatne sprzęty możemy przechowywać w efektownych wiklinowych czy słomianych koszach albo w skrzyni. Miłośnikom jogi i medytacji przydadzą się tu także pachnące kadzidełka oraz sprzęt do odtwarzania relaksującej muzyki.

Wykusz w projekcie domu może okazać się również świetnym kącikiem do zabawy dla najmłodszych członków rodziny. Przy ścianach pod oknami ustawiamy skrzynię lub pojemniki na zabawki, pośrodku zaś możemy umieścić stolik z krzesełkami – do rysowania, malowania i innych twórczych prac małych artystów. Dzieciaki mogą urządzić tu swoją „bazę”, zbudować namiot z koców i krzeseł albo wspólnie z rodzicami spędzić wieczór na układaniu puzzli. I co istotne dla rodziców – kącik zabaw w wykuszu to również choćby cień szansy na względny porządek w pozostałej części domu. W ostateczności zawsze możemy zamontować kotarę oddzielającą wykusz od salonu i zasłonić nią cały zabawkowy bałagan w razie niespodziewanej wizyty gości.

Odrobina piękna na co dzień

Nietuzinkowym pomysłem na aranżację wykuszu jest również urządzenie w nim domowej galerii sztuki. Nie muszą to być obrazy Vermeera czy Picassa ani rzeźby Rodina. Na sztalugach możemy umieścić arcydzieła naszych pociech lub własne amatorskie obrazy, malowane dla wytchnienia i przyjemności. A jeśli nie obrazy, to zdjęcia – najciekawsze fotografie z wakacji czy z codzienności możemy wydrukować w dużym formacie i oprawić w gustowne ramy. Tak naprawdę w minigalerii znajdzie się miejsce na każdy wytwór kreatywności domowników: własnoręcznie ulepioną glinianą misę, prostą rzeźbę w drewnie czy nowoczesną instalację.

Jeśli natomiast w domu mamy miłośników muzyki, wykusz może stać się strefą melomana. Nawet w niewielkiej wnęce zmieści się pulpit na nuty i stanowisko dla skrzypka, gitarzysty czy trębacza. Alternatywą dla domowych koncertów na żywo jest stary dobry gramofon i płyty winylowe albo nowoczesny sprzęt hi-fi z porządnym wzmacniaczem i wysokiej klasy głośnikami. Do tego wygodny fotel – i już możemy delektować się doskonałością dźwięku.

Przestrzeń wykusza możemy również zagospodarować jako swego rodzaju oranżerię. Dzięki dużym oknom rośliny będą miały zapewnione odpowiednie nasłonecznienie, a w chłodniejsze i pochmurne dni zawsze możemy doświetlić je lampami sufitowymi i stojącymi. Oprócz kwiatów typowo ozdobnych w wykuszu mogą znaleźć się również zioła, a także drzewka cytrynowe i mandarynkowe, które dodadzą całości odrobinę egzotycznego, śródziemnomorskiego klimatu.

Kiedy domownikom nie wystarcza już wyprawa do „kraju, gdzie cytryna dojrzewa”, wykusz może stać się obserwatorium astronomicznym, z którego przeniesiemy się prosto na dyszel Wielkiego Wozu albo pierścień Saturna.

Domowe biuro w wykuszu

W obecnych czasach praca zdalna jest nie tylko domeną freelancerów – na etacie również coraz częściej pracujemy w trybie home office. Zamiast organizować sobie kąt do pracy przy kuchennym stole czy na kanapie w salonie, lepiej wygospodarować osobne miejsce na domowe biuro, które będzie sprzyjało koncentracji i efektywności, a przy okazji będzie po prostu komfortowe. Wystarczy proste, niewielkie biurko i wygodny, ergonomiczny fotel biurowy. Jeżeli wykusz jest większych rozmiarów, możemy ustawić w nim również niewielki regał na niezbędne dokumenty. Urządzając tego typu przestrzeń, nie zapominajmy także o tym, by meble biurowe dobrze komponowały się z wystrojem salonu. Poza tym warto zadbać o to, by dookoła naszego biurka nie plątały się kable – estetyczny organizer rozwiąże ten problem.

Projekty domów – jaki wybrać układ? Pomieszczenia a strony świata<<TUTAJ

Ocieplenie wykuszu

Budując dom z wykuszem, trzeba dobrze przemyśleć ocieplenie tego elementu, zwłaszcza że jest on wysunięty poza ścianę elewacyjną, i składa się w przeważającej części z okien. Istnieje zatem ryzyko powstania dodatkowych mostków termicznych, powodujących szybsze „uciekanie” ciepła z pomieszczenia. Kluczową rolę odgrywa termoizolacja stropów wykuszu: możemy zastosować tu polistyren ekstrudowany lub wełnę mineralną. Ważny jest również sposób ułożenia materiałów izolacyjnych – aby wyeliminować wszelkie nieszczelności na stykach, najlepiej ułożyć dwie warstwy, na tzw. zakładkę.

Ściany wykuszu lub raczej słupki pomiędzy oknami najczęściej są wykonywane z żelbetu lub drewna, ponieważ dzięki temu uzyskujemy efekt lekkości konstrukcji. Dlatego ogromne znaczenie ma wybór okien o odpowiednich parametrach izolacyjnych, tak aby jak najbardziej zminimalizować straty ciepła, a co za tym idzie – zmniejszyć koszty ogrzewania pokoju z wykuszem.

Jakie okna wybrać do wykuszu?

Wykusz to nie tylko dodatkowa przestrzeń użytkowa, ale również sposób na doświetlenie pomieszczenia naturalnym światłem. Dlatego zazwyczaj wszystkie jego ściany są przeszklone – czasem na całej długości, częściej zaś w ok. ¾ powierzchni. Pod oknem warto zostawić do 50 cm zabudowanej ściany, ponieważ dzięki temu będziemy mogli zamontować tu szerokie parapety, pełniące funkcję siedzeń. Pod parapetem lub bezpośrednio pod oknem można również ustawić niskie meble na wymiar, np. komodę, szafki z przesuwnymi drzwiami czy skrzynię.

Biorąc pod uwagę względy termoizolacyjne, okna powinny mieć jak najniższy współczynnik przenikania ciepła U. Optymalne wartości zapewnią szyby niskoemisyjne, które wpuszczają do wnętrza promieniowanie słoneczne i płynące z niego ciepło, a równocześnie blokują przenikanie na zewnątrz ciepła wytwarzanego wewnątrz pomieszczenia. Ciekawym rozwiązaniem są także szyby ze szkła przeciwsłonecznego: absorpcyjne lub refleksyjne. Ich zadaniem jest przede wszystkim ochrona wnętrza przed nadmiernym nasłonecznieniem i przegrzaniem, dlatego najlepiej sprawdzą się w oknach od strony południowej.

Rozważając budowę domu z wykuszem, warto wziąć pod uwagę zarówno jego lokalizację względem stron świata, widok z okna, jak i możliwości ocieplenia oraz aranżacji. Dzięki temu nie będzie to jedynie element ozdobny, ale również praktyczny.