Projekt i aranżacja kuchni – podstawowe zasady

Zanim przystąpimy do omówienia wystroju otwartej i zamkniętej kuchni, warto najpierw przypomnieć sobie kilka podstawowych, ogólnych zasad, jakimi warto kierować się podczas urządzania tego pomieszczenia. 

Trójkąt roboczy i podział na strefy robocze

Kluczowym hasłem jest tu „trójkąt roboczy”, który tworzą trzy istotne sprzęty kuchenne: lodówka, zlewozmywak i kuchenka lub płyta grzewcza oraz piekarnik. Odległości pomiędzy tymi miejscami nie powinny być mniejsze niż 1 – 1,2 m. Z drugiej strony, te 3 punkty nie mogą być również zbyt daleko od siebie – maksymalna odległość to ok. 2 – 2,5 m. Natomiast łączna długość boków trójkąta nie powinna przekraczać 7 m. Dzięki temu będzie nam wygodnie poruszać się w kuchni podczas przygotowywania posiłków.

Drugą istotną kwestią jest takie rozplanowanie umeblowania i wyposażenia kuchni, aby wszystkie niezbędne w niej rzeczy znalazły właściwe miejsce. Musimy zatem wygospodarować oddzielne strefy. Są to:

• strefa zapasów – obejmuje lodówkę, zamrażarkę oraz szafki do przechowywania produktów spożywczych niewymagających chłodzenia;
• strefa przechowywania – w jej skład wchodzą szafki, półki, szuflady, w których przechowuje się akcesoria kuchenne;
• strefa przygotowywania posiłków – obejmuje blaty robocze (blat główny i blaty pomocnicze) oraz często również wyspę kuchenną;
• strefa gotowania – obejmuje przede wszystkim kuchenkę (lub płyta grzewcza), piekarnik, mikrofalówkę oraz okap kuchenny;
• strefa zmywania – to zlewozmywak, zmywarka oraz szafka zlokalizowana pod zlewem.

Oczywiście, o wiele łatwiej jest wydzielić strefy robocze i zastosować trójkąt roboczy, kiedy dysponujemy dużą przestrzenią, jednak nawet niewielką kuchnię da się urządzić ergonomicznie. Dlaczego jest to takie ważne? Kuchenna ergonomia przede wszystkim sprawia, że pomieszczenie staje się praktyczne, bardziej funkcjonalne. Właściwe rozmieszczenie sprzętów kuchennych nie tylko zmniejszy dystans pokonywany w kuchni, ale również może wpłynąć na szybsze przygotowywanie posiłków. 

Dobór zabudowy kuchennej

Projektując kuchnię, należy zwrócić uwagę również na układ kuchenny, czyli na rozmieszczenie elementów zabudowy kuchennej. Wśród najpopularniejszych układów kuchennych wyróżnia się:

• układ jednorzędowy,
• układ dwurzędowy,
• układ w kształcie litery „U”,
• układ w kształcie litery „L”,
• układ w kształcie litery „G”.

Uwaga: W kuchniach o małym metrażu oraz w aneksach kuchennych często stosuje się układ jednorzędowy. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że w przypadku zabudowy w jednej linii nie wprowadzimy do wnętrza zasady trójkąta roboczego.

Warto również dobrze wykorzystać każdy zakamarek kuchni – pomogą nam w tym np. pojemne szafki narożne (tak zwane szafki typu magic corner lub karuzela) czy wysuwane szuflady i kosze typu cargo. Wybierając szafki do kuchni lub projektując zabudowę na wymiar, trzeba też pamiętać o tym, by miały one odpowiednią głębokość. O ile dolne szafki i szuflady mogą być głębsze, o tyle w przypadku górnej zabudowy najlepiej poprzestać na głębokości do ok. 40 cm – dzięki temu korzystanie z nich będzie po prostu wygodniejsze.

Wykończenie ścian i podłóg w kuchni

Ważnym aspektem wystroju kuchni są również materiały zastosowane do wykończenia ścian i podłogi. Na ściany najczęściej wybierane są płytki ceramiczne, zwłaszcza na powierzchnię pomiędzy blatem roboczym a wiszącymi szafkami. Takie rozwiązanie jest przede wszystkim praktyczne (płytki łatwo się czyści), ale również daje dość szerokie pole do popisu, biorąc pod uwagę ogromny wybór płytek dostępnych na rynku. Zamiast płytek możemy zastosować szkło hartowane z ciekawym wzorem. Pozostałe ściany zazwyczaj maluje się farbą, ale równie dobrze możemy wybrać tapetę, np. winylową. Na podłogę kuchenną najlepszym materiałem będzie gres lub terakota. 

Kupując płytki, należy sprawdzić, jaką mają klasę ścieralności oraz nasiąkliwość – prawidłowy wybór pozwoli nam uniknąć powstawania trwałych plam i zabrudzeń na podłodze. Wytrzymałym i odpornym na uszkodzenia materiałem jest też granit, ale wówczas musimy się już liczyć z wyższym kosztem. Jeżeli zależy nam na przytulnym, nieco rustykalnym wystroju kuchni, możemy zdecydować się na podłogę drewnianą: w tej sytuacji warto zadbać o to, by było do odpowiednie drewno, odporne na wilgoć i wysoką temperaturę.

Oświetlenie kuchni

Urządzając kuchnię, nie możemy zapomnieć o stosownym oświetleniu. Pod górnymi szafkami, nad blatem roboczym warto zamontować szereg małych punktowych lampek lub taśmy ledowe – będzie to nie tylko wygodne podczas przygotowywania posiłków, ale również stworzy przyjemny klimat. Oprócz tego przyda się porządna lampa sufitowa nad stołem lub wyspą kuchenną.

Kuchnia otwarta – nieskończone możliwości

Otwarta kuchnia daje nam przede wszystkim wrażenie przestronności – nawet jeżeli aneks kuchenny jest w istocie niewielki, to jednak często wydaje się większy niż zamknięta kuchnia o podobnej powierzchni. Jednak aby uzyskać ten efekt, trzeba zaaranżować kuchnię i salon w taki sposób, aby tworzyły spójną całość, przy równoczesnym odróżnieniu tych dwóch stref.

Rozwiązaniem, które cieszy się ostatnio wielką popularnością, jest wyspa kuchenna: stanowi ona często swego rodzaju granicę pomiędzy kuchnią a pokojem dziennym. Na wyspie możemy zamontować płytę indukcyjną lub zlewozmywak, ale równie dobrze może posłużyć nam wyłącznie jako blat roboczy i dodatkowe miejsce do przechowywania. Od strony „salonowej” możemy ustawić stylowe krzesła barowe – hokery, dzięki czemu wyspa stanie się również miejscem do spożywania posiłków czy po prostu gawędzenia przy kawie lub winie podczas gotowania.

Drugą metodą częściowego oddzielenia kuchni od salonu jest półwysep lub niewielki murek, wystający nieco ponad blat kuchenny. To rozwiązanie sprawdzi się szczególnie w przypadku mniejszych pomieszczeń, gdzie wyspa kuchenna sprawiałaby nieco przytłaczające wrażenie i utrudniałaby poruszanie się po kuchni.

Jeżeli z jednej strony podoba nam się wizja otwartej kuchni, a z drugiej nie do końca jesteśmy do tego przekonani, możemy oddzielić ją od salonu dużymi przesuwnymi drzwiami. Najlepiej, jeśli będą przezroczyste, np. ze szkła hartowanego. Dzięki temu, w zależności od potrzeb i nastroju, będziemy mogli otworzyć lub zamknąć kuchnię, a cała przestrzeń wciąż będzie optycznie powiększona.

Jednym z minusów otwartej kuchni jest rozprzestrzenianie się kuchennych zapachów po całym domu. Dlatego decydując się na połączenie kuchni z pokojem, warto zainwestować w porządny okap, który wchłonie zapach z patelni i garnków. 

Uwaga: Kupując okap, zwróćmy też uwagę na to, jaki będzie poziom generowanego przez niego hałasu – urządzenia o wysokiej mocy często bywają dość głośne.

Zamknięta kuchnia – przemyślana i funkcjonalna

Kuchnia zamknięta automatycznie eliminuje problem niechcianych zapachów w całym mieszkaniu – ale musimy przy tym pamiętać o jednym: w tego typu pomieszczeniu konieczna jest dobra wentylacja. Okap wprawdzie nie musi już mieć wielkiej mocy, za to odpowiednich rozmiarów okno jest niezbędne (oczywiście nie zapominamy o tym, by owo okno regularnie otwierać i wietrzyć pomieszczenie). Jeżeli mamy do czynienia z tzw. ślepą kuchnią, spotykaną niekiedy w blokach, lepiej przerobić ją na kuchnię otwartą.

W kuchni zamkniętej szczególną rolę odgrywa trójkąt roboczy – warto zadbać o to, by jego punkty nie znajdowały się w jednym szeregu. Jedną z najbardziej efektywnych opcji będzie układ mebli w kształcie litery „L” lub jeśli mamy więcej miejsca – w kształcie litery „U”. Jeżeli jednak kuchnia rzeczywiście jest na tyle mała, że cała zabudowa musi znajdować się na jednej ścianie, możemy spróbować zaprojektować to przynajmniej w taki sposób, by pomiędzy kuchenką, lodówką i zlewozmywakiem znajdowały się choćby niewielkie powierzchnie blatu roboczego. To zdecydowanie ułatwi nam zarówno rozpakowywanie zakupów, jak i przygotowywanie potraw.

Kiedy kuchnia jest oddzielnym pomieszczeniem, nie musi już być tak idealnie dopasowana do wystroju innych pokoi. Mimo to warto zatroszczyć się przynajmniej o ogólną spójność stylu: jeżeli cały dom jest urządzony w klimacie minimalistycznym czy „skandynawskim”, wówczas rustykalna i sielska kuchnia nie jest najbardziej trafionym pomysłem. Wyjątkiem może być aranżacja polegająca na totalnym eklektyzmie: możemy przecież puścić wodze fantazji i urządzić każde pomieszczenie zupełnie inaczej, od industrialnej prostoty i surowości po barokowy przepych i luksusowy glamour.