Jak zaprojektować kuchnię jednorzędową?

Kuchnia jednorzędowa, inaczej kuchnia jednotraktowa, to ciąg roboczy poprowadzony na jednej ścianie. Układ jednorzędowy planuje się najczęściej w małych kuchniach zamkniętych oraz w kuchniach otwartych, czyli połączonych na przykład z salonem. 

Tak jak w przypadku innych układów kuchennych zabudowa jednorzędowa może składać się z wyłącznie dolnych szafek, z szafek dolnych zestawionych z górnymi, a także z zabudowy słupkowej (czyli od podłogi do sufitu). Przede wszystkim jednak należy skupić się na tym, aby zabudowa została dobrana zgodnie do metrażu kuchni, a także, aby była jak najbardziej funkcjonalna i praktyczna. 

Największą wadą układu jednorzędowego jest brak możliwości zastosowania w nim złotej zasady, czyli trójkąta roboczego. Zgodnie z trójkątem roboczym (rysuje się go w odniesieniu do rzutów pomieszczenia) trzy najważniejsze elementy wyposażenia kuchni, czyli lodówka, zlewozmywak, kuchenka/piekarnik, powinny zostać zaplanowane na wierzchołkach trójkąta przy zachowaniu odpowiednich odległości. Równocześnie łączna długość boków trójkąta nie powinna przekraczać 7 metrów.

Odległości pomiędzy lodówką, zlewozmywakiem a kuchenką/piekarnikiem zgodnie z trójkątem roboczym:

• pomiędzy lodówką a kuchenką lub lodówką a piekarnikiem – odległość powinna wynosić od 120 do 270 centymetrów;
• pomiędzy lodówką a zlewozmywakiem – odległość powinna wynosić od 120 do 210 centymetrów;
• pomiędzy zlewozmywakiem a kuchenką lub pomiędzy zlewozmywakiem a piekarnikiem – powinna wynosić od 120 do 210 centymetrów.

W kuchniach jednorzędowych nie stworzymy trójkąta roboczego. Możemy natomiast proporcjonalnie do metrażu zmniejszyć podane odległości oraz zaplanować strefy robocze.

Kuchnia jednorzędowa – podział na strefy robocze

Projektując kuchnię jednorzędową, należy pamiętać przede wszystkim o podziale na strefy robocze. Wyróżniamy:

• strefę zapasów,
• strefę przechowywania,
• strefę przygotowywania posiłków,
• strefę gotowania,
• strefę mokrą (zmywania).

Poniżej opiszemy poszczególne strefy zgodnie z kolejnością, w której warto je rozmieścić. To pozwoli na funkcjonalne przygotowywanie posiłków bez zbędnego przemieszczania się po kuchni.

Ciąg roboczy w kuchni jednorzędowej rozpoczyna strefa zapasów. Składa się na nią przede wszystkim lodówka, zamrażalka oraz szafki, w których przechowuje się żywność niewymagającą chłodzenia. Jeżeli lodówka będzie stała przy ścianie, to należy pamiętać o odpowiedniej odległości (około 10 centymetrów) pozwalającej na swobodne otworzenie jej drzwi. Najlepiej, aby lodówka otwierała się w kierunku ściany. 

Po lewej stronie lodówki powinien znaleźć się pomocniczy blat roboczy (strefa przygotowywania posiłków) o szerokości nie mniejszej niż 30 centymetrów. Blat przyda się na przykład do wykładania produktów spożywczych przed umieszczeniem ich w lodówce lub po ich wyjęciu.

Za strefą zapasów i strefą przygotowywania posiłków najlepiej, aby znalazła się strefa zmywania, czyli zlewozmywak, zmywarka, a także kosze na śmieci (zazwyczaj ulokowane w szafce pod zlewozmywakiem). 

Kolejna strefa w kuchni jednorzędowej to strefa gotowania. Jednak ważne jest to, aby kuchenka (lub płyta grzewcza) nie znajdowała się obok zlewozmywaka. Między zlewem a kuchenką powinien więc zostać ulokowany główny blat roboczy o szerokości minimum 80 centymetrów. Taka powierzchnia blatu roboczego pozwoli na wygodne przygotowywanie posiłków. Natomiast pod blatem roboczym powinny znaleźć się szafki (na naczynia, garnki i inne sprzęty kuchenne), czyli strefa przechowywania. 

Uwaga: W kuchniach o małym metrażu często nie ma możliwości, aby stworzyć główny blat roboczy o szerokości 80 centymetrów. Wówczas należy zachować bezpieczną odległość, minimum 30 centymetrów, po obu stronach kuchenki lub płyty grzewczej.

W przypadku małej kuchni zamkniętej ważne jest również, aby pomiędzy ścianą a szafkami kuchennymi została zachowana odległość minimum 120 centymetrów – wówczas z kuchni będą mogły swobodnie korzystać dwie osoby.

Mała kuchnia jednorzędowa zamknięta

Szczególne wyzwanie projektowe może stanowić zaplanowanie małej kuchni jednorzędowej zamkniętej. Dlaczego? Zabudowa meblowa musi nie tylko stworzyć odpowiednią ilość miejsca do przechowywania i zostać tak rozmieszczona, aby nie krępowała ruchów i nie utrudniała przygotowywania posiłków, ale również, aby wizualnie nie przytłoczyła wnętrza. W małych kuchniach zamkniętych o układzie jednorzędowym często więc rezygnuje się z górnych szafek oraz z szafek słupków, ponieważ zaburzają one proporcje pomieszczenia i wizualnie je pomniejszają. Co ważne, to ustępstwo dotyczy wyłącznie kuchni jednorzędowej zamkniętej – w przypadku kuchni otwartej jednorzędowej można śmiało zdecydować się na połączenie dolnej i górnej zabudowy bez efektu zagracenia i przesytu.

Aby optycznie powiększyć małą kuchnię zamkniętą, zaleca się wybór mebli w jasnej kolorystyce (biele, beże, kremy, szarości). Co więcej, popularne rozwiązanie stanowią również lakierowane fronty odbijające światło, a także szafki z przeszklonymi witrynami.

Oświetlenie kuchni jednorzędowej – jak je właściwie zaplanować?

Na etapie projektowania kuchni nie należy zapominać również o oświetleniu, tym bardziej że odpowiednio dobrane światło oraz jego barwa mogą optycznie powiększyć wnętrze. Popularnym dawniej, aczkolwiek mało praktycznym, wyjściem było zastosowanie jednej, głównej lampy sufitowej. Lepszym rozwiązaniem będzie oświetlenie punktowe, dlatego też w przypadku małej kuchni można całkowicie zrezygnować z lampy sufitowej, natomiast zastosować punktowe spoty lub energooszczędne taśmy LED montowane do szafek kuchennych. Ważne jest, aby oświetlić zwłaszcza takie miejsca jak: kuchenka, zlewozmywak, główny blat roboczy.

Uwaga: Wybierając oświetlenie, warto postawić na neutralną barwę w zakresie 5000–6000 K.

Jakie są wady i zalety kuchni jednorzędowej?

Układ kuchenny jednorzędowy znajduje zastosowanie przede wszystkim w małych kuchniach zamkniętych, a także w aneksach kuchennych. Układ jednorzędowy jest kompaktowy, a dobrze zaprojektowana kuchnia w jednej linii powinna cechować się funkcjonalnością, nawet w przypadku małej ilości miejsca do przechowywania oraz niewielkiej powierzchni blatu roboczego.

Zabudowa jednorzędowa w małej kuchni generuje mniejsze koszty niż na przykład zabudowa w literę „U” lub kuchnia w kształcie litery „G” – między innymi nie istnieje konieczność zakupu droższych szafek z systemami narożnymi.

Kuchnia jednorzędowa wymaga zwłaszcza dobrego projektu. Przez to, że nie da się w niej zaplanować trójkąta roboczego, to przy zachowaniu nieodpowiednich odległości pomiędzy poszczególnymi elementami wyposażenia, może utracić swoją funkcjonalność. Zaplanowanie kuchni jednorzędowej na długiej ścianie powiększy powierzchnię blatu roboczego, ale równocześnie obniży komfort pracy – zwiększy się również ilość kroków podczas gotowania.

W układzie jednorzędowym często trzeba iść na ustępstwa – zrezygnować z wyspy kuchennej, z zaburzającej proporcje pomieszczenia zabudowy słupkowej czy z szafek wiszących. Układ jednorzędowy nie jest polecany dla kuchni o średnim lub dużym metrażu, ponieważ wówczas staje się niepraktyczny. Co więcej, przy zachowaniu około 120 centymetrów odległości pomiędzy zabudową kuchenną a ścianą, z kuchni mogą swobodnie korzystać dwie osoby. W przypadku większej liczby osób przygotowywanie posiłków może być bardziej skomplikowane.

W układzie jednorzędowym nie poleca się, aby umieszczać piekarnik na podwyższeniu z uwagi na to, że zmniejsza się wówczas powierzchnia blatu roboczego. Piekarnik należy więc zaplanować pod linią blatu roboczego. W kuchni jednorzędowej nie ustawi się również klasycznego stołu z krzesłami. Nowoczesnym rozwiązaniem jest natomiast blat składany lub wysuwany – jednak nie będzie to funkcjonalne rozwiązanie dla rodziny wieloosobowej.